Неъматга шукр

Alloh taoloning ne’matlariga g‘arq bo‘lmagan inson topilmaydi. Hamma Alloh taoloning ne’matidan bahramand. Har bir ilohiy ne’mat bahosiz. Kuch-quvvat, salomatlik, uyqu, xotirjamlik, tinchlik-osoyishtalik, toza havo, musaffo suv... kabi ne’matlarni baholab bo‘ladimi? Alloh taolo bandasiga imon, ilm, ibodat, ixlos, hidoyat va yaxshi xulq kabi tengsiz ne’matlar ato qilib qo‘ygan. Ne’matlarning eng oliyi oxirat saodati va Parvardigor visolidir.

Aslida yaratilgan har bir narsa ne’matdir. Ulardan odam o‘z tushunchasi va layoqatiga ko‘ra foydalanadi. Mavlono Jaloliddin Rumiyning «Masnaviy»ida bunday go‘zal baytlar bor:

 

Arilar ham turfadirkim, har mahal, 

Bittasi zahru biri yiqqay asal.

 

Ikki ohu bir giyoh yer, sarhisob: 

Bittasidin go‘ng, biridan mushku nob.

 

Ul qamishlar bir ariqdin suv ichar, 

Bittasi bo‘m-bo‘sh, birida qand, shakar. 

 

Boqki, o‘xshash jonu jonzot qanchalar, 

O‘rtada farqu tafovut qanchalar.

 

Ul yesa, undan palid bo‘lgay judo,

Bul yesa, kelgay nuqul nuri Xudo.

 

Mavlono yozganlariday, ba’zilar bu ne’matlarni Alloh roziligi, oxirat tadorigi uchun sarflaydi, qancha odam esa ularni yaramas ishlar yo‘lida qurbon qiladi. Kimdir ne’mat tufayli savobga erishadi, shukr qilib, ularning haqqini ado qiladi. Boshqa birov esa, unga noshukrlik bilan ne’matning zavoliga uchraydi.

Alloh taolo cheksiz ne’matlari evaziga bizdan faqat bir narsani — O‘ziga itoat qilishimizni, ne’matlariga shukr qilishimizni talab etadi, xolos.

«Alloh taoloning ne’matlarnni sanamoqchi bo‘lsalaring, ularni hisoblay olmaysizlar» (Ibrohim, 34, Nahl, 17); «Albatta, Biz shukr etuvchilarni mukofotlaymiz» (Oli-Imron, 145), «Agar sizlar shukr etsalaring va imon keltirsalaring, Alloh sizlarni hargiz azoblamas» (Niso, 146), «Chindan ham shukr etsalaring, albatta, Men sizlarga ziyoda eturman» (Ibrohim, 7).

Rivoyat etilishicha, Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam) kechasi ko‘p nafl namoz o‘qidilar, hatto muborak oyoqlari shishdi. Oyisha (roziyallohu anho): «Axir Alloh taolo sizning avvalgi va oxirgi gunohlaringizni kechirmaganmi?» dedilar. Shunda Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Shukr etuvchi banda bo‘lmayinmi?» deb javob berdilar (Imom Muslim rivoyati. Ibn Hibbon sahih degan).

Hasan Basriy aytadi: «Odam bolasi bir kuni o‘tsa, bu haqtsa fikr qilsin: agar bugungi kuni yaxshilik keltirgan bo‘lsa, bunga muvaffaq qilgani uchun Allohga shukr qilsin, agar buning aksi bo‘lsa, tavba qilsin, kunduzgi nuqson va kamchiliklarini tunda bartaraf etishga azmu qaror aylasin. Zero, yaxshiliklar yomonliklarni yuvib ketkazadi. U sog‘-salomat bo‘lgani uchun Alloh taologa shukronalar aytsin! Qolgan umrida kamchiliklarni to‘ldirishi mumkin bo‘ladi».

Ne’matga shukr qilinmasa, u albatta zavolga uchraydi, yo‘qoladi. Fuzayl (roziyallohu anhu) aytgan: «Sizlarga ne’matlar uchun doimo shukr aytmog‘ingiz vojibdir. Qavmdan ketgan bir ne’matning yana qaytib kelishi juda mushkul».

Allohning ne’matlariga shukr qilish qalb, til va boshqa a’zolar bilan bo‘ladi: qalb bilan bo‘ladigan shukr yaxshilikni qasd etish va buning barchaga bo‘lishini istashdir. Til bilan bo‘ladigan shukr Alloh taologa hamd aytib, shukrona izhor etishdir. A’zolar bilan bo‘ladigan shukr ularni toatibodat yo‘lida ishlatish va gunohga ishlatishdan saqlanishdir.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytdilar: «Alloh taoloning ne’matlari haqida so‘zlash shukrdir, ne’mat shukrini gapirmaslik kufrdir» (Imom Ahmad ibn Hanbal).

Tana va a’zolarimizning mukammal yaratilgani, har bir a’zoimizning kam-ko‘stsiz ishlayotgani, aql-idrok, his-tuyg‘ular ato etilgani uchun Alloh taologa hamisha shukr aytishga, maqtov va hamdpar yo‘llashga buyurilganmiz. Bir tasavvur qiling: ko‘zimiz bo‘lmasa, biz bu yorug‘ olamning go‘zalliklarini ko‘ra olarmidik? Tun va kunni farqlay olarmidik? Yoki burun ishlamay qolsa, avtomobil o‘txonasidan chiqqan badbo‘y is bilan mushk-anbarning xushbo‘y hidini farqlay olarmidik?

Insonning dam olmay, charchashdan «nolimay», o‘z vazifasini sabot va sodiqlik bilan bajaradigan ichki a’zolarining ishlashiga ne deysiz?! Kechayu kunduz to‘xtamay, butun tana a’zolariga tinmay issiq qon haydab turuvchi yurakni kim shunday yaratgan? Yegan ovqatlarimizning kerakli, foydali qismini tanaga singdirib, ortiqchasini chiqarib tashlaydigan oshqozon-ichaklarimizni kim boshqarib turadi? O‘rnini hech narsa bosolmaydigan o‘pka, jigar, buyrak kabi tana a’zolarimiz qaysi qonunlarga bo‘ysunib, bu qadar itoatkorlik bilan faoliyat ko‘rsatadi? Qolaversa, inson degani faqat moddiy tana a’zolaridan iborat emas-ku! Undagi ruh va aqlning sir-sinoatini insoniyat hali anglab yetgani yo‘q va bunga qodir ham emas! Insondagi ruhiy olam, his-tuyg‘ular, fikrlash, xayol surish, tush ko‘rish imkoniyati nahotki o‘z-o‘zidan paydo bo‘lib qolgan bo‘lsa yoki tarbiya jarayonida o‘rgatilgan bo‘lsa? Bu noyob xislatlar Allohning insonlarga ato etib qo‘ygan noyob ne’matlari emasmi?

Shukrning ma’nosi Alloh bergan ne’matlarni O‘zi yaxshi ko‘radigan va rozi bo‘ladigan joylarga ishlatishdir. Ba’zilar jaholat va g‘aflatda bo‘lganidan ne’mat shukrini aytishdan uzoqda, uning qadri, hikmatini bilishdan mahrumdir.

Shukr va sabr hamisha yonma-yon. Allohning sinovlariga sabr qilish shukrning eng yaxshi ko‘rinishlaridandir.