Намозингиз қабул бўлсин!

Мавлоно Румийда намоз банданинг Аллоҳ таоло билан мулоқоти эканлиги билдирилиб, бу ибодат пайтида инсоннинг руҳоний тафаккур ҳолатида бўлиши лозимлиги шундай баён қилинади:

“Намозга турган киши “Аллоҳу акбар”, дея ифтитоҳ такбирини айтаркан, нафсоний оламдан узоқлашиб, худди қурбонликка аталган жонивор сингари Аллоҳга ўзини топширади. Зотан, қурбонлик келтирилаётганда “Аллоҳу акбар” дейилади. Шундай бўлгач, намозхон такбир келтиргани замон, ўз нафси бўйнига қилич солади.

Жамоат намозида саф-саф турилади – гўё қиёмат кунидан бир манзара мисоли. “Қиём” асносида Жаноби Ҳақнинг Улуғ кундаги хитобини хотирга келтириш зарур бўлади:

– Сенга берилган умрни қандай ўтказдинг? Киромин котибиннинг ёзганларидан хабаринг борми? Вужудинг қувватини нималарга сарфладинг? Кўзларинг билан қаерларга боқдинг? Ақлинг билан неларни тафаккур қилдинг? Қўлу оёқларинг нима ишларни бажарди? Сенга ато этилган бу неъматлар билан қандай амаллар қилдинг?

Жавоби мушкул бўлган бу каби саволларни онгидан ўтказган банда уятнинг зўридан тик туришга мажоли қолмай, рукуъга бориб, Парвардигорига тасбеҳ айта бошлайди. Шу он яна:

– Рукуъдан тур, Раббингнинг саволларига жавоб бер, – дея буюрилади.

Банда такрор қиём ҳолига келиб, “Самиъаллоҳу лиман ҳамидаҳ”, дея дарҳол саждага бориб, тасбеҳ айтади. Ҳақдан яна: “Бошингни кўтар, ўз аҳволинг, қилган амалларинг ҳақида фикр қил”, деган амр бўлгач, икки сажда орасида қисқа муддат ўтириб, уятдан яна саждага эгилади. Жаноби Ҳақ такрор:

– Бошингни кўтар, ҳисоб беришинг лозимлигини ўйла! – дейди.

Банда қаъдага ўтиради, Аллоҳдан шундай нидо бўлади:

– Сенга ҳисобсиз неъматлар бердим, уларга шукринг қай даражада? Берилган сармоядан қай даражада фойдалана билдинг?!

Намозхон ўнг томонига салом беради, гўё пайғамбарлардан, хусусан, Расулуллоҳ (с.а.в.)дан шафоат истайди:

– Эй улуғлар, шафоат қилинг, паришонман, ҳолим абгор...

Улардан жавоб бўлади: “Тадбир фурсати ўтди, унинг вақти, макони дунёда эди. Бунда эса ҳар кимсанинг юраги қўрқув ва андиша билан тўлган”.

Чап томонига салом бериб, яқинларидан, қариндош-уруғларидан ёрдам умид қилади. Улар ҳам: “Биздан кўмак кутма, ҳаммамиз ўз жонимизнинг ғамидамиз. Бизлар киммизки, сенга ёрдам бера олсак...”

Бошқалардан имдод кутиш бефойда эканлигини билган қул шу онда тасбеҳ айтади ва қўлларини дуога очиб ёлворади:

– Аллоҳим! Ўзингдан ўзгадан ҳеч бир умид йўқ. Ўзингдан ўзга барчаси фоний. Аввал ҳам Сенсан, охир ҳам Сенсан. Менга ёрдам қиладиган фақат Ўзингсан!”

...Намозни ана шундай тафаккур ҳолатида ўқимоқ лозим. Зотан, намознинг зоҳири (баданий қисми)га таҳорат қанчалик зарур бўлса, ботини шунчалик хушуъни талаб қилади. Хушуъ билан ўқилган намоз эса гуноҳларга қарши маънавий қалқондир: “...намозни мукаммал адо этинг! Албатта, намоз фаҳш ва ёмонликдан қайтарур!..” (Анкабут, 45).

“Ирфон” тақвимининг 2010 йил, 2-сонидан олинди.

* * *

Mavlono Rumiyda namoz bandaning Alloh taolo bilan muloqoti ekanligi bildirilib, bu ibodat paytida insonning ruhoniy tafakkur holatida bo‘lishi lozimligi shunday bayon qilinadi:

“Namozga turgan kishi “Allohu akbar”, deya iftitoh takbirini aytarkan, nafsoniy olamdan uzoqlashib, xuddi qurbonlikka atalgan jonivor singari Allohga o‘zini topshiradi. Zotan, qurbonlik keltirilayotganda “Allohu akbar” deyiladi. Shunday bo‘lgach, namozxon takbir keltirgani zamon, o‘z nafsi bo‘yniga qilich soladi.

Jamoat namozida saf-saf turiladi – go‘yo qiyomat kunidan bir manzara misoli. “Qiyom” asnosida Janobi Haqning Ulug‘ kundagi xitobini xotirga keltirish zarur bo‘ladi:

– Senga berilgan umrni qanday o‘tkazding? Kiromin kotibinning yozganlaridan xabaring bormi? Vujuding quvvatini nimalarga sarflading? Ko‘zlaring bilan qaerlarga boqding? Aqling bilan nelarni tafakkur qilding? Qo‘lu oyoqlaring nima ishlarni bajardi? Senga ato etilgan bu ne’matlar bilan qanday amallar qilding?

Javobi mushkul bo‘lgan bu kabi savollarni ongidan o‘tkazgan banda uyatning zo‘ridan tik turishga majoli qolmay, ruku’ga borib, Parvardigoriga tasbeh ayta boshlaydi. Shu on yana:

– Ruku’dan tur, Rabbingning savollariga javob ber, – deya buyuriladi.

Banda takror qiyom holiga kelib, “Sami’allohu liman hamidah”, deya darhol sajdaga borib, tasbeh aytadi. Haqdan yana: “Boshingni ko‘tar, o‘z ahvoling, qilgan amallaring haqida fikr qil”, degan amr bo‘lgach, ikki sajda orasida qisqa muddat o‘tirib, uyatdan yana sajdaga egiladi. Janobi Haq takror:

– Boshingni ko‘tar, hisob berishing lozimligini o‘yla! – deydi.

Banda qa’daga o‘tiradi, Allohdan shunday nido bo‘ladi:

– Senga hisobsiz ne’matlar berdim, ularga shukring qay darajada? Berilgan sarmoyadan qay darajada foydalana bilding?!

Namozxon o‘ng tomoniga salom beradi, go‘yo payg‘ambarlardan, xususan, Rasululloh (s.a.v.)dan shafoat istaydi:

– Ey ulug‘lar, shafoat qiling, parishonman, holim abgor...

Ulardan javob bo‘ladi: “Tadbir fursati o‘tdi, uning vaqti, makoni dunyoda edi. Bunda esa har kimsaning yuragi qo‘rquv va andisha bilan to‘lgan”.

Chap tomoniga salom berib, yaqinlaridan, qarindosh-urug‘laridan yordam umid qiladi. Ular ham: “Bizdan ko‘mak kutma, hammamiz o‘z jonimizning g‘amidamiz. Bizlar kimmizki, senga yordam bera olsak...”

Boshqalardan imdod kutish befoyda ekanligini bilgan qul shu onda tasbeh aytadi va qo‘llarini duoga ochib yolvoradi:

– Allohim! O‘zingdan o‘zgadan hech bir umid yo‘q. O‘zingdan o‘zga barchasi foniy. Avval ham Sensan, oxir ham Sensan. Menga yordam qiladigan faqat O‘zingsan!”

...Namozni ana shunday tafakkur holatida o‘qimoq lozim. Zotan, namozning zohiri (badaniy qismi)ga tahorat qanchalik zarur bo‘lsa, botini shunchalik xushu’ni talab qiladi. Xushu’ bilan o‘qilgan namoz esa gunohlarga qarshi ma’naviy qalqondir: “...namozni mukammal ado eting! Albatta, namoz fahsh va yomonlikdan qaytarur!..” (Ankabut, 45).

“Irfon” taqvimining 2010 yil, 2-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги