Қалби салим нажот топар

У Кунда на молу давлат ва на бола-чақа фойда бермас; Магар Аллоҳ ҳузурига тоза дил билан келган кишиларгагина (фойда берур) (Шуаро, 88-89).

Юқоридаги оятларда Қиёматдаги ҳолатлардан хабар берилиб, бу Кунда банда аҳволини на умр бўйи жамлаган мол-дунёси ва на кўзининг оқу қораси бўлган фарзандлари енгиллата олмаслиги баён этилмоқда. У Кунда кишилар фақат самимий имон мустаҳкам ўрин олган, барча ғилли-ғашлардан покиза қалб билангина нажот топиши мумкинлиги билдирилмоқда.

Аллоҳ таолонинг ушбу оятидаги “молу давлат ва фарзандлар”дан ер юзи тўла олтини, қанча кўп фарзандлари бўлса ҳам банда Аллоҳнинг азобидан омонда бўлолмаслиги, улар бу вазиятда соҳибига ҳеч қандай ёрдам бера олмаслиги тушунилади.

Бинобарин, Қорунга беҳисоблигини шахсан Аллоҳнинг ўзи зикр қилган мол-давлатидан бирор наф етмади.

Энг улуғ пайғамбарлардан бўлмиш Иброҳим (а.с.) ҳам оталари Озарга ёрдам бера олмадилар. Чунки Қоруннинг ҳам, Озарнинг ҳам қалблари салим эмас эди, шунинг учун улар охират саодатини қўлдан бой бердилар.

Хўш, қалби салим нима ўзи?

Тафсир уламолари бу борада турли фикрларни билдирганлар. Чунончи, Мужоҳидга кўра, салим қалб Аллоҳга шакдан ва ширкдан холи бўлган қалб.

Саъид бин Мусайябга кўра эса у мўминнинг қалбидир. Чунки кофир ва мунофиқларнинг қалбларида иллат бордирки, Аллоҳ таоло бу ҳақда “Бақара” сурасининг 10-оятида “Уларнинг дилларида хасталик (шубҳа ва кибр касали) бор...”, дея марҳамат қилади.

Усмон ас-Сайёрийнинг таъвилича, қалби салим бидъатлардан холи ва суннат билан мутмаъин бўлган қалбдир.

Муҳаммад ибн Сириннинг таърифи қуйидагича: қалби салим Аллоҳ ҳақ, Қиёмат қойим бўлади, Аллоҳ қабрдагиларни қайта тирилтиради, деб билишдир.

“Саҳиҳи Муслим”да Абу Ҳурайра Расулуллоҳ (с.а.в.)дан ривоят қилган ҳадисда айтилади: “Жаннатга шундай қавмлар кирадиларки, уларнинг диллари қушларнинг диллари кабидир”. Бундан, валлоҳу аълам, Расулуллоҳ (с.а.в.) шундай маънони кўзда тутганлар: уларнинг қалблари гуноҳдан холи, барча айбу нуқсондан пок бўлиб, худди қушнинг қалбидай енгил бўлиб қолгандир.

Даҳҳок “салим – холис дегани”, дейдилар. Қуртубийга кўра, мазкур таъриф юқоридаги барча фикрларни жамлайди ва умумлаштиради. Яъни, салим қалб – барча ёмон иллатлардан холис бўлган, ҳамма яхши фазилатлар билан сифатланган қалб. Яна ҳам Аллоҳ билгувчироқдир.

Модомики, нажот топиш шарти фақат қалби салимга эга бўлиш ва у билан Парвардигоримизга йўлиқиш экан, Аллоҳ таоло ўз ҳузурига ана шундай қалб билан боришни барчамизга насиб этсин!

Қуртубий тафсири асосида Нўъмон Абдулмажид тайёрлади.

“Ирфон” тақвимининг 2010 йил, 2-сонидан олинди.

* * *

U Kunda na molu davlat va na bola-chaqa foyda bermas; Magar Alloh huzuriga toza dil bilan kelgan kishilargagina (foyda berur) (Shuaro, 88-89).

Yuqoridagi oyatlarda Qiyomatdagi holatlardan xabar berilib, bu Kunda banda ahvolini na umr bo‘yi jamlagan mol-dunyosi va na ko‘zining oqu qorasi bo‘lgan farzandlari yengillata olmasligi bayon etilmoqda. U Kunda kishilar faqat samimiy imon mustahkam o‘rin olgan, barcha g‘illi-g‘ashlardan pokiza qalb bilangina najot topishi mumkinligi bildirilmoqda.

Alloh taoloning ushbu oyatidagi “molu davlat va farzandlar”dan yer yuzi to‘la oltini, qancha ko‘p farzandlari bo‘lsa ham banda Allohning azobidan omonda bo‘lolmasligi, ular bu vaziyatda sohibiga hech qanday yordam bera olmasligi tushuniladi.

Binobarin, Qorunga behisobligini shaxsan Allohning o‘zi zikr qilgan mol-davlatidan biror naf yetmadi.

Eng ulug‘ payg‘ambarlardan bo‘lmish Ibrohim (a.s.) ham otalari Ozarga yordam bera olmadilar. Chunki Qorunning ham, Ozarning ham qalblari salim emas edi, shuning uchun ular oxirat saodatini qo‘ldan boy berdilar.

Xo‘sh, qalbi salim nima o‘zi?

Tafsir ulamolari bu borada turli fikrlarni bildirganlar. Chunonchi, Mujohidga ko‘ra, salim qalb Allohga shakdan va shirkdan xoli bo‘lgan qalb.

Sa’id bin Musayyabga ko‘ra esa u mo‘minning qalbidir. Chunki kofir va munofiqlarning qalblarida illat bordirki, Alloh taolo bu haqda “Baqara” surasining 10-oyatida “Ularning dillarida xastalik (shubha va kibr kasali) bor...”, deya marhamat qiladi.

Usmon as-Sayyoriyning ta’vilicha, qalbi salim bid’atlardan xoli va sunnat bilan mutma’in bo‘lgan qalbdir.

Muhammad ibn Sirinning ta’rifi quyidagicha: qalbi salim Alloh haq, Qiyomat qoyim bo‘ladi, Alloh qabrdagilarni qayta tiriltiradi, deb bilishdir.

“Sahihi Muslim”da Abu Hurayra Rasululloh (s.a.v.)dan rivoyat qilgan hadisda aytiladi: “Jannatga shunday qavmlar kiradilarki, ularning dillari qushlarning dillari kabidir”. Bundan, vallohu a’lam, Rasululloh (s.a.v.) shunday ma’noni ko‘zda tutganlar: ularning qalblari gunohdan xoli, barcha aybu nuqsondan pok bo‘lib, xuddi qushning qalbiday yengil bo‘lib qolgandir.

Dahhok “salim – xolis degani”, deydilar. Qurtubiyga ko‘ra, mazkur ta’rif yuqoridagi barcha fikrlarni jamlaydi va umumlashtiradi. Ya’ni, salim qalb – barcha yomon illatlardan xolis bo‘lgan, hamma yaxshi fazilatlar bilan sifatlangan qalb. Yana ham Alloh bilguvchiroqdir.

Modomiki, najot topish sharti faqat qalbi salimga ega bo‘lish va u bilan Parvardigorimizga yo‘liqish ekan, Alloh taolo o‘z huzuriga ana shunday qalb bilan borishni barchamizga nasib etsin!

Qurtubiy tafsiri asosida No‘mon Abdulmajid tayyorladi.

“Irfon” taqvimining 2010 yil, 2-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги