Мазҳабсизлик хатарлари

Эътироф этилган мазҳабларни инкор этиш (мазҳабсизлик) оқибатида Қуръони карим ҳамда ҳадиси шарифлардан хоҳишга кўра ҳукм олиш келиб чиқади. Бу билан мазҳабни инкор қилувчилар ўзига хос ҳукм олиш йўлини “ихтиро” қилган бўлишади. Бу ҳол, ўз навбатида, янги мазҳабни даъво қилишдир. Суриялик машҳур олим Муҳаммад Саид Рамазон Бутий ҳазратлари: “Мазҳабсизлик диндан чиқишга олиб борадиган кўприкдир”, деганлар.
Қуръони карим ва ҳадиси шарифлардан ҳар ким ўзбошича янги ҳукм чиқариши мусулмонларни куфрда айблаш, мусулмонлар қонини тўкишни ҳалол ҳисоблаш, боғийлик (яъни, қайси жойда бўлишидан қатъи назар, ҳукуматга қарши чиқиш), даҳшат солиш, обод жойларни вайрон қилиш, фитна қўзғаш каби динимизда ман қилинган ишларга олиб бормоқда.
Мазҳабларни инкор этувчи бузғунчи оқимларда кузатилаётган фожиалардан, эътироф этилган фиқҳий мазҳаблар ҳамда ақидавий таълимотларни тан олмаслик оқибатида келиб чиқадиган хатарлардан оммани огоҳ этиб туриш бурчимиздир.

1-хатар. Мусулмонни кофир дейиш
Аҳли сунна ва жамоа уламолари наздида бирор-бир мусулмонни кофирга чиқариш мумкин эмас. Мусулмонни кофирга чиқариш (такфир) жуда оғир оқибатларга олиб келади. Ҳазрати Али (розийаллоҳу анҳу) замонларида пайдо бўлган хаворижлар биринчи бўлиб мусулмонларни куфрда айблашлари натижасида бир қанча мусулмонлар, жумладан, Ҳазрати Али ўлдирилдилар.
Мовароуннаҳрдан етишиб чиққан улуғ уламо ва фузалоларимиз бундай бузғунчи ғояларнинг диёримизга кириб келишига йўл қўйишмаган. Тўғри йўлдаги мусулмоннинг ақидаси қандай бўлиши лозимлиги ҳақида ақида китобларида ёзиб кетишган. “Қибла аҳлларидан бирортасини гуноҳ туфайли кофир санамаймиз. Модомики ўшани ҳалол ҳисобламаса. Имон бўлса, гуноҳ уни қилган одамга зарар қилмайди, демаймиз” (“Ақидатут Таҳовий” матни).
Муаллифнинг: “Қибла аҳлларидан бирортасини гуноҳ туфайли кофир санамаймиз” дегани, Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) келтирган жами нарсаларга имон келтириб, диннинг асосий рукнларидан бирор нарсани инкор қилмаган одамни катта ё кичик гуноҳ туфайли кофир деб ҳукм чиқармаймиз, деганидир.
Аллоҳ таоло катта гуноҳ қилган одамни мўминлардан ҳисоблаб: “Агар мўминлардан икки тоифа ўзаро урушиб қолса, дарҳол уларни яраштиринг” (Ҳужуоот, 9), деб, охирида: “...мўминлар оға-инилардир. Оға-иниларингизни келиштириб қўйинглар...” (Ҳужуоот, 10) деган.
Аллоҳ таоло: “Албатта яхшиликлар ёмонликларни кетказади” (Нисо, 114) деган. Бу, мўмин киши яхшилик қилса, ёмонликлари ўчирилади, деганидир.
Пайғамбаримиздан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бу хусусда қуйидаги ҳадис собит бўлган:
“Ким бизнинг намозимизни ўқиса, қибламизга юзланса, қурбонлигимизни еса, у мусулмондир. Бизнинг фойдамиз у учун ҳам фойдадир ва бизга зиён нарса унга ҳам зиёндир” (Имом Бухорий).
Ҳар қандай сўз ёки бузуқ иш куфрга далолат қилавермайди. Мусулмон кишини кофирга ҳукм қилиш учун ниҳоят даражада дақиқ тафтиш ва илм керак. Шунинг учун такфир масаласи фақат муфтий ва қозилар ҳал қиладиган масалалардан ҳисобланади.
Ибн Умардан (розийаллоҳу анҳу) ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: «Агар бир киши биродарини “Эй кофир!” деса, батаҳқиқ бу сўзи иккисидан бирига қайтади. Агар айтганидек бўлмаса, унинг ўзи кофир бўлади» (Имом Бухорий).

2-хатар. Мусулмонларнинг раҳбарларига қарши чиқиш
Мусулмонларнинг раҳбарларига қарши чиқиш боғийликдир. Агар боғийлар ҳақ устидаги раҳбарга қарши чиққан пайтларида ўлдирилса, уларга жаноза ўқимаслик ҳақида фуқаҳолар фатво беришган.
Таҳовийнинг ақида китобида қуйидагиларни ўқиймиз:
“Подшоларимиз ва раҳбарларимизга қарши, гарчи зулм қилсалар ҳам, хуруж қилмаймиз, уларни дуоибад ҳам этмаймиз. Итоатидан бош тормаймиз. Уларга итоат этишни Аллоҳга итоат этиш жумласидан, яъни, фарз деб биламиз. Гуноҳ ишларга буюрсаларгина итоат этмаймиз. Уларнинг ҳаққига яхши дуолар қилиб турамиз” (“Ақоид” матнлари. Шайх Абдулазиз Мансур таржимаси).
Далил: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этинглар. Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этинглар!” (Нисо, 59).
Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким менга итоат қилса, батаҳқиқ, Аллоҳга итоат қилибди. Ким менга исён қилса, батаҳқиқ, Аллоҳга исён қилибди”, деганлар (Имом Бухорий, Имом Муслим).

3-хатар. Ноҳақ қон тўкиш
“Ким бир мўминни қасддан ўлдирса, унинг жазоси жаҳаннамдир. Унда абадий қолур. Унга Аллоҳнинг ғазаби ва лаънати ёғилур. Ва Аллоҳ унга улкан азобни тайёрлагандир” (Нисо, 93).
Мўмин кишини қасддан ўлдириш қул озод қилиш билан ҳам, хун тўлаш билан ҳам ювиб бўлмайдиган катта жиноят ва гуноҳдир. Мўмин мўминни қасддан ўлдириши бир айбсиз жонга қўшиб, имондек улуғ неъмат туфайли вужудга келган ақида қардошлигини ҳам ўлдиришдир. Шунинг учун ҳам қисқагина бир оятда бу жиноятчига бошқа ҳеч кимга тайин қилинмаган олий жазолар жаҳаннамда абадий қолиш, Аллоҳнинг ғазабига ва лаънатига дучор бўлиш ва у Зот тайёрлаб қўйган улкан азоб ваъда қилинмоқда. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳадисларининг бирида: “Бир мусулмоннинг ўлдирилиши Аллоҳнинг ҳузурида дунёнинг тугашидан ҳам оғирроқдир”, деганлар.
“Ана ўша (илк қотиллик) туфайли Исроил авлодига шундай ҳукмни битиб қўйдик: “Бирор жонни ўлдирмаган ёки Ерда (бузғунчилик ва қароқчилик каби) фа сод ишларни қилмаган инсонни ўлдирган одам худди ҳамма одамларни ўлдирган кабидир. Унга ҳаёт бахш этган (ўлимдан қутқариб қолган) одам эса барча одамларни тирилтирган кабидир...” (Моида, 32).
Анасдан(розийаллоҳу анҳу) ривоят қилинади: Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Уч нарса имоннинг аслидандир: “Ла илаҳа иллаллоҳ» деган кимсага тегмаймиз; гуноҳи туфайли уни кофирга чиқармаймиз; амали туфайли уни Исломдан чиқармаймиз», дедилар (Имом Абу Довуд).
Аллоҳ таоло барчамизни Ўзи рози бўлган аҳли сунна ва жамоа эътиқодида собитқадам қилсин.

E’tirof etilgan mazhablarni inkor etish (mazhabsizlik) oqibatida Qur’oni karim hamda hadisi shariflardan xohishga ko‘ra hukm olish kelib chiqadi. Bu bilan mazhabni inkor qiluvchilar o‘ziga xos hukm olish yo‘lini “ixtiro” qilgan bo‘lishadi. Bu hol, o‘z navbatida, yangi mazhabni da’vo qilishdir. Suriyalik mashhur olim Muhammad Said Ramazon Butiy hazratlari: “Mazhabsizlik dindan chiqishga olib boradigan ko‘prikdir”, deganlar.
Qur’oni karim va hadisi shariflardan har kim o‘zboshicha yangi hukm chiqarishi musulmonlarni kufrda ayblash, musulmonlar qonini to‘kishni halol hisoblash, bog‘iylik (ya’ni, qaysi joyda bo‘lishidan qat’i nazar, hukumatga qarshi chiqish), dahshat solish, obod joylarni vayron qilish, fitna qo‘zg‘ash kabi dinimizda man qilingan ishlarga olib bormoqda.
Mazhablarni inkor etuvchi buzg‘unchi oqimlarda kuzatilayotgan fojialardan, e’tirof etilgan fiqhiy mazhablar hamda aqidaviy ta’limotlarni tan olmaslik oqibatida kelib chiqadigan xatarlardan ommani ogoh etib turish burchimizdir.

1-xatar. Musulmonni kofir deyish
Ahli sunna va jamoa ulamolari nazdida biror-bir musulmonni kofirga chiqarish mumkin emas. Musulmonni kofirga chiqarish (takfir) juda og‘ir oqibatlarga olib keladi. Hazrati Ali (roziyallohu anhu) zamonlarida paydo bo‘lgan xavorijlar birinchi bo‘lib musulmonlarni kufrda ayblashlari natijasida bir qancha musulmonlar, jumladan, Hazrati Ali o‘ldirildilar.
Movarounnahrdan yetishib chiqqan ulug‘ ulamo va fuzalolarimiz bunday buzg‘unchi g‘oyalarning diyorimizga kirib kelishiga yo‘l qo‘yishmagan. To‘g‘ri yo‘ldagi musulmonning aqidasi qanday bo‘lishi lozimligi haqida aqida kitoblarida yozib ketishgan. “Qibla ahllaridan birortasini gunoh tufayli kofir sanamaymiz. Modomiki o‘shani halol hisoblamasa. Imon bo‘lsa, gunoh uni qilgan odamga zarar qilmaydi, demaymiz” (“Aqidatut Tahoviy” matni).
Muallifning: “Qibla ahllaridan birortasini gunoh tufayli kofir sanamaymiz” degani, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) keltirgan jami narsalarga imon keltirib, dinning asosiy ruknlaridan biror narsani inkor qilmagan odamni katta yo kichik gunoh tufayli kofir deb hukm chiqarmaymiz, deganidir.
Alloh taolo katta gunoh qilgan odamni mo‘minlardan hisoblab: “Agar mo‘minlardan ikki toifa o‘zaro urushib qolsa, darhol ularni yarashtiring” (Hujuoot, 9), deb, oxirida: “...mo‘minlar og‘a-inilardir. Og‘a-inilaringizni kelishtirib qo‘yinglar...” (Hujuoot, 10) degan.
Alloh taolo: “Albatta yaxshiliklar yomonliklarni ketkazadi” (Niso, 114) degan. Bu, mo‘min kishi yaxshilik qilsa, yomonliklari o‘chiriladi, deganidir.
Payg‘ambarimizdan (sollallohu alayhi va sallam) bu xususda quyidagi hadis sobit bo‘lgan:
“Kim bizning namozimizni o‘qisa, qiblamizga yuzlansa, qurbonligimizni yesa, u musulmondir. Bizning foydamiz u uchun ham foydadir va bizga ziyon narsa unga ham ziyondir” (Imom Buxoriy).
Har qanday so‘z yoki buzuq ish kufrga dalolat qilavermaydi. Musulmon kishini kofirga hukm qilish uchun nihoyat darajada daqiq taftish va ilm kerak. Shuning uchun takfir masalasi faqat muftiy va qozilar hal qiladigan masalalardan hisoblanadi.
Ibn Umardan (roziyallohu anhu) rivoyat qilinadi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday dedilar: «Agar bir kishi birodarini “Ey kofir!” desa, batahqiq bu so‘zi ikkisidan biriga qaytadi. Agar aytganidek bo‘lmasa, uning o‘zi kofir bo‘ladi» (Imom Buxoriy).

2-xatar. Musulmonlarning rahbarlariga qarshi chiqish
Musulmonlarning rahbarlariga qarshi chiqish bog‘iylikdir. Agar bog‘iylar haq ustidagi rahbarga qarshi chiqqan paytlarida o‘ldirilsa, ularga janoza o‘qimaslik haqida fuqaholar fatvo berishgan.
Tahoviyning aqida kitobida quyidagilarni o‘qiymiz:
“Podsholarimiz va rahbarlarimizga qarshi, garchi zulm qilsalar ham, xuruj qilmaymiz, ularni duoibad ham etmaymiz. Itoatidan bosh tormaymiz. Ularga itoat etishni Allohga itoat etish jumlasidan, ya’ni, farz deb bilamiz. Gunoh ishlarga buyursalargina itoat etmaymiz. Ularning haqqiga yaxshi duolar qilib turamiz” (“Aqoid” matnlari. Shayx Abdulaziz Mansur tarjimasi).
Dalil: “Ey imon keltirganlar! Allohga itoat etinglar. Payg‘ambarga va o‘zlaringizdan (bo‘lmish) boshliqlarga itoat etinglar!” (Niso, 59).
Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Kim menga itoat qilsa, batahqiq, Allohga itoat qilibdi. Kim menga isyon qilsa, batahqiq, Allohga isyon qilibdi”, deganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim).

3-xatar. Nohaq qon to‘kish
“Kim bir mo‘minni qasddan o‘ldirsa, uning jazosi jahannamdir. Unda abadiy qolur. Unga Allohning g‘azabi va la’nati yog‘ilur. Va Alloh unga ulkan azobni tayyorlagandir” (Niso, 93).
Mo‘min kishini qasddan o‘ldirish qul ozod qilish bilan ham, xun to‘lash bilan ham yuvib bo‘lmaydigan katta jinoyat va gunohdir. Mo‘min mo‘minni qasddan o‘ldirishi bir aybsiz jonga qo‘shib, imondek ulug‘ ne’mat tufayli vujudga kelgan aqida qardoshligini ham o‘ldirishdir. Shuning uchun ham qisqagina bir oyatda bu jinoyatchiga boshqa hech kimga tayin qilinmagan oliy jazolar jahannamda abadiy qolish, Allohning g‘azabiga va la’natiga duchor bo‘lish va u Zot tayyorlab qo‘ygan ulkan azob va’da qilinmoqda. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) hadislarining birida: “Bir musulmonning o‘ldirilishi Allohning huzurida dunyoning tugashidan ham og‘irroqdir”, deganlar.
“Ana o‘sha (ilk qotillik) tufayli Isroil avlodiga shunday hukmni bitib qo‘ydik: “Biror jonni o‘ldirmagan yoki Yerda (buzg‘unchilik va qaroqchilik kabi) fa sod ishlarni qilmagan insonni o‘ldirgan odam xuddi hamma odamlarni o‘ldirgan kabidir. Unga hayot baxsh etgan (o‘limdan qutqarib qolgan) odam esa barcha odamlarni tiriltirgan kabidir...” (Moida, 32).
Anasdan(roziyallohu anhu) rivoyat qilinadi: Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam): «Uch narsa imonning aslidandir: “La ilaha illalloh» degan kimsaga tegmaymiz; gunohi tufayli uni kofirga chiqarmaymiz; amali tufayli uni Islomdan chiqarmaymiz», dedilar (Imom Abu Dovud).
Alloh taolo barchamizni O‘zi rozi bo‘lgan ahli sunna va jamoa e’tiqodida sobitqadam qilsin.

• Олдинги
• Кейинги