Ҳаж ва Умрани адо этиш тартиблари

 

 Ҳаж қилмоқчи бўлган киши қуйидаги амалларни бажариши керак

 

1.Мийқотда ё ундан олдин иҳромга кириш.

2.Иҳромга киришдан олдин тирноқларни, ортиқча жунларни олиш.

3.Мўйлабларни қисқартириш.

4.Ғусл ёки таҳорат қилиш.

5.Янги ёки ювилган изор ва ридо кийиш, улар оқ ва янги бўлгани афзалдир.

6.Агар бор бўлса хушбўйлик сепиш.

7.Икки ракат намоз ўқиш (бу амаллар мустаҳаб).

8.Намоздан сўнг "Аллоҳумма инний урийдул ҳажжи фаяссирҳу ли ва тақоббал минни" деб дуо қилиш. Маъноси: "Аллоҳим, мен ҳаж қилмоқчиман, уни менга осон қил ва мендан уни қабул эт ".

9.Икки ракат намоздан сўнг ҳажни ният қилиб талбия, яъни "Лаббайка" айтади. Талбияга бошқа калималарни ҳам қўшиб айтиш жоиздир. Ният қилиб талбия айтгач, иҳромга кирган ҳисобланади.

10.Талбиядан сўнг Пайғамбаримизга, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, салавот айтиш.

11.Шундан сўнг яхши дуо қилиш мустаҳабдир.

 

 

Иҳромга киргач, аёли билан жинсий яқинлик қилишдан, ёмон сўз айтишдан, гуноҳ қилишдан, тортишишдан, қуруқликдаги ҳайвонни овлашдан, ё овчига уни кўрсатишдан, тикилган либос кийишдан, салла ўрашдан, оёққа маҳси кийишдан, бош ва юзни беркитишдан, атир сепишдан, соч ва соқол олдиришдан, тирноқ олишдан сақланиш лозим.

Иҳром кийган ҳолда ғусл қилиш, ҳаммомга кириш, кажава ва чодирга кириб салқинланиш, белга камар ва шунга ўхшаш нарсаларни тақиш жоиздир. Ҳар намоздан сўнг, пастдан юқорига чиқаётганида, ёки водийга тушаётганида, ҳожилар гуруҳига дуч келганида ҳамда саҳар вақтида эркаклар овозини чиқариб талбия айтишади.

 

 

1.Ҳожи Маккага келгач, хушуъ билан, талбия айтган ҳолда Масжидул Ҳарамга киради.

2.Каъбани кўргач, уч бор такбир ва таҳлил айтади. 

3-4. Аввал такбир ва таҳлил айтган ҳолда, Ҳажарул Асвадга юзланиб, намоздаги каби қўлларини кўтаради ва қўлларини тушириб икки қўлини тошнинг устига қўйиб, қўллари орасидан тошни ўпади, бунинг иложи бўлмаса, гошга бирор нарсани теккизиб, уни ўпади, бунинг ҳам иложи бўлмаса, икки қўл кафтларини кўтариб у томонга қаратиб, такбир, таҳлил, ҳамд ва салавот айтади, сўнг кафтларини ўпади.

5.Сўнгра агар ҳожи маккалик бўлмаса, Ҳатим (Каъба ёнидаги ярим доира шаклдаги девор) орқасидан Каъба атрофида ўнг елкасини очган ҳолда, ридони ўнг қўлтиғидан ўтказиб, учини чап елкасига ташлаб, етта марта қудум тавофини қилади.

6.Ушбу етти давралик тавофнинг илк учтасида ҳожи елкаларини ҳаракат қилдирган ҳолда тез-тез юради (рамл).

7.Қолган тўрт тавофда эса виқор билан секин-аста юради.

8.Ҳар гал Ҳажарул Асвад ёнидан ўтаёттанида 3-4-бандида баён этилган амалларни қилади. Ҳар тавофда рукнул Яманийни имкони бўлса, икки қўл кафти билан сийпайди. Имкон тополмаса, қолдиради.

9.Тавофни 3-4-бандда баён этилган амалларни қилиш билан тамомлайди.

10.Тавофни тамомлагач, ҳазрат Иброҳим, алайҳиссалом, мақомига, бунинг иложи бўлмаса, масжиднинг хоҳлаган жойида икки ракат намоз ўқийди, сўнг Байтуллоҳнинг Ҳажарул Асвад ва эшик оралиғига бориб, икки қўлини қўйиб ўнг юзини босади ва замзам сувидан ичади.

11.Сўнг Сафо ва Марва оралиғида саъй қилишни истаса 3-4-бандда айтилган амалларни қайта бажаради ва Сафога кўтарилади. Унинг устида Байтуллоҳга қараб уч бор такбир ва таҳлил, Пайғамбаримизга салавот айтади ва қўлларини кўтариб истаганча дуо қилади. Сўнг Марва томон юради. Иўлнинг пастки яшил чироғи оралиғида тез юради. Марвага чиқиб, Сафода қилган амалларини такрорлайди.

12.Шу тариқа етти марта юради, Сафодан бошлаб Марвада битиради.

13.Сўнгра эса иҳром кийган ҳолда Маккада қолади ва хоҳлаганича Каъбани рамл қилмай нафл тавоф қилади. Кейин Зулҳижжанинг саккизинчи куни тонгда Маккадан Минога йўл олади ва Арафа куни бомдод намозини ўқигунча Минода туради.

14.Зулҳижжанинг тўққизинчи куни Минода бомдод намозини ўқигач, Арафотга чиқади ва Раҳмат тоғига яқин жойда завол (пешин) вақтидан ҳайит куни тонг отгунича бўлган вақт ичида бир лаҳза бўлса ҳам вуқуф қилади. Қуёш заволидан сўнг имом жума намозининг хутбаси каби иккита хутба ўқийди. Хутбадан сўнг бир азон, икки такбир билан пешин ва аср намозларини бир вақтда ўқийди. Пешиннинг икки ракат суннати ўқилмайди. Куёш ботгач, барча ҳожилар Муздалифага боришади ва шом ва хуфтон намозларини бир азон ва такбир билан ўқийдилар ва ўша ерда-тунни ўтказадилар.

15.Зулҳижжанинг ўнинчи куни (Қурбон ҳайити куни) бомдод намозини эрта вақтда ўқигач, Муздалифада бир лаҳза бўлса ҳам вуқуф қилиб, такбир, таҳлил ва Пайғамбаримизга салавот айтади ва дуо қилади. Тонг жуда ёришгач, Минога йўл олади ва жамратул ақабага етти дона тошчаларни бош ва кўрсаткич бармоқлари билан тутиб, такбир айтган ҳолда бир-бир отади. Биринчи тошчани отиши билан талбия айтишни тўхтатади. Бундан сўнг, муфрид хоҳласа, қурбонлик сўяди ва сочларини қисқартиради ёки тўлиқолади. Сочларни тўлиқ олдириш афзалдир. Юқорида санаб ўтилган амалларни бажаргач, аёли билан жинсий алоқадан ташқари, иҳромда тақиқланган барча ҳаракатлар ҳалол бўлади.

16.Сўнг ҳожи шу куни ёки эртасига ёхуд учинчи куни Маккага бориб, Байтуллоҳни етти марта тавофи зиёрат қилади. Аммо Сафо ва Марва ўртасида саъй қилмайди. Зиёрат тавофини Қурбон ҳайитининг учинчи кунидан кейинга қолдириш таҳриман макруҳдир. Зиёрат тавофининг тамоми ёки аксарият қисми бажарилгач, сочини қисқартган ё олдирган бўлса, аёлига яқинлашиш ҳам мумкин бўлади.

17.Зиёрат тавофидан сўнг Минога қайтади ва тунни ўша жойда ўтказади.

18.Зулҳижжанинг ўн биринчи куни завол (пешин) вақтидан сўнг, дастлаб Хейф масжиди ёнидаги тош отиш жойидан (жамратус-суғро) бошлаб навбати билан ўрта (жамратул-вусто) ва (жамратул-ақоба)га етти донадан майда тош отади. Ҳар бир тошни "Бисмиллаҳи, Аллоҳу акбар" деб отади. Биринчи ва ўртадаги тош отиш жойларида тош отиб бўлгач, такбир, таҳлил ва саловот айтаб бир соат миқдорича туради, тош отиб бўлгач, дуо қилади.

19.Зулҳижжанинг 12-куни ҳам 11-кун амалларини айнан такрорлайди. Шундай қилиб, ҳаж ибодати якунланади.

20.Eртасига Маккага қайтишда, Муҳассаб деган жойда қисқа муддатга бўлса ҳам, қўниб ўтади. Маккага боргач, етти бор Видо тавофи қилади. Ушбу тавоф маккалик бўлмаганлар учун вожибдир.

21.Сўнгра Замзам булоғига келиб, қониб ичади.

22.Сўнгра Каъба остонасига келиб, эшигини ўпади.

23.Сўнг эшик билан Ҳажарул Асвад орасидаги "Мултазам" деб номланган жойга келиб, кўкрагини ва ўнг юзини Каъбага суради, Каъбапўшни ушлаган ҳолда дуо қилиб, йиғлайди. Ниҳоят, Байтуллоҳдан юз ўгирмаган ҳолда, орти билан юриб Ҳарами Шарифдан чиқади.

24.Аёллар ҳам худди эркаклардек ҳаж қиладилар. Аммо аёллар бошларини очмасдан, фақаттина юзларини очадилар, талбияда овозларини чиқармайдилар. Тавофда елкаларини қимирлатиб, тез юрмайдилар ва Сафо ва Марва орасида ҳам оҳиста юрадилар. Сочларини олдирмайдилар, фақат бироз қисқартирадилар. Иҳромда ҳам тикилган кийимларни кийишлари мумкин.

25.Аёллар тиқилинч бўлганида Ҳажарул Асвадга яқинлашмайдилар. Узоқдан ишора билан саломлайдилар. Аёл иҳромга кираётганида ҳайзли бўлса, намоз ўқиш эмас, балки иҳром кийиш учун ювинади ва сўнг иҳром кияди. Фақат бундай ҳолатда аёллар ҳажнинг барча амалларини бажарса-да, Каъбани тавоф қилмайдилар.

26.Агар аёл Арафотда вуқуф қилиб ва зиёрат тавофини бажаргач, ҳайз кўрса, унинг ҳаж арконлари тамомланган ҳисобланади ва уйига қайтади, видо тавофи қилолмагани учун унга ҳеч нарса лозим бўлмайди.

 

 

"Умра" сўзининг луғавий маъноси зиёрат қилиш демакдир. Шаръий истилоҳда эса, Ҳарами Шарифни белгиланган тартибда зиёрат қилиш деган маънони англатади.

Умра суннати муаккададир.

 

 

Худди ҳажда бўлганидек, умранинг ҳам маълум мийқоти мавжуд. Умрани йил давомида бажариш мумкин. Арафа куни, Қурбон ҳайитининг биринчи куни ва ташриқ (Зулҳижжанинг 11-, 12-, 13-) кунларидан ташқари, йилнинг бошқа кунларида умра учун иҳромга кириш кароҳатсиз саҳиҳдир. Бу санаб ўтилган кунларда умра учун иҳромга кириш таҳриман макруҳдир.

Ҳажнинг мийқотлари умранинг ҳам мийқотларидир. Фақат Маккада истиқомат қилаётганлар бундан мустасно,чунки уларнинг мийқоти Ҳиллдир.

 

 

Байтуллоҳнинг атрофида етти марта ёки ундан кўпроқ тавоф қилишдир.

Умранинг шарти иҳромдир.

 

Вожиблари 

 

Сафо билан Марва орасида саъй қилиш, соч олдириш ёки қисқартириш.

 

 

Ҳаж бўлимида баён қилинган тарзда ювиниб, покланиб, икки ракат намоз ўқигач, талбия айтади. Сўнг "Аллоҳумма инний урқаул умрата фа яссирҳа лий ва тақоббалҳа минний" деб ният қилиш лозим. Маъноси: "Аллоҳим, умра ибодатини адо қилмоқчиман, мени бунга муваффақ қилгин ва бу ибодатни даргоҳингда қабул айла ".

Шунда умра учун иҳромга кирган ҳисобланади. Иҳромга киргач, Байтуллоҳни етти марта тавоф қилади Сафо ва Марва орасида саъй қилади. Шундан сўнг соч олдиради ёки қисқартиради. Шу билан киши умрани тамомлаган ҳисобланади. Кичик ҳаж ҳисобланган умра фақат қуйидаги хусусларда ҳаждан фарқ қилади.

1)Ҳаж фарз амал бўлса, умра суннати муаккададир.

2)Умра учун маълум вақт белгиланмаган.

3)Умрада Арафотда вуқуф қилинмайди.

4)Умрада Муздалифада туриш йўқ.

5)Умрада шайтонга тош отиш йўқ

6)Умрада икки вақт намозини жамъ қилиш йўқ

7)Умрада қудум (ташриф) тавофи қилинмайди.

8)Умрада видо тавофи ҳам йўқ.

 

 

"Қирон" сўзи луғатда икки нарсани бирлаштириш деган маънони англатади. Шариат истилоҳида эса, ҳақиқатан ёки ҳукман бир иҳром билан ҳаж ва умрани биргаликда адо қилиш маъносини билдиради.

Киши икки ракат иҳром учун ўқиган (нафл) намозидан сўнг ҳаж ва умрага бирданига ният қилса, унинг ҳажи қирон бўлади.

 

 

Қирон ҳажи ифрод ва таматтуъ ҳажларидан ҳам фазилатлироқдир.

 

 

Қирон ҳажининг еттита шарти бор:

1.Умра тавофининг барчасини ёки аксар қисмини адо қилмасдан аввал ҳаж иҳромига кириш.

2.Дастлаб умра иҳромига кирган (кишининг) уни бузмасдан ҳаж учун иҳромга кириши.

3.Ҳаж учун Арафотда вуқуф қилмасдан аввал умра тавофининг барчасини ёки аксариятини қилган бўлиши.

4.Умра тавофининг барчасини ёки аксариятини ҳаж мавсумида қилиш.

5.Умра ва ҳажни бузишдан сақланиш.

6.Қирон ҳажи қиладиган кишининг маккалик бўлмаслиги. Маккада истиқомат қилаётган киши қирон ҳажи қилмоқчи бўлса, ҳаж мавсумидан аввал бошқа жойга келиши ва ўша ердан ҳажга келиши лозим. 7. Ҳажнинг вақтини ўтказиб юбормаслик.

 

 

Қирон ҳаж қиладиган киши Маккага киргач, ҳажни аввал умра тавофидан бошлайди. Аввалги уч тавоф елкаларини қимирлатган ҳолда, тез-тез юриб етти давра тавоф қилади. Сўнг икки ракат тавоф намози ўқийди. Сўнгра Сафо эилан Марва орасида етти марта саъй қилади. Сочларини олдирмайди ва қисқартирмайди. Шу билан умра ниҳоясига гтади. Бундан сўнг айни иҳром билан ҳаж ибодатини бошлайди ва қудум тавофини адо этиб, Сафо билан Марва орасида саъй қилади. Ҳажнинг қолган амалларини баён қилиб ўтилган тарзда бажаради.

 

 

Қирон ҳаж қилаётган киши ҳайитнинг биринчи куни жамратул ақаба (шайтонга тош отиш жойи)да тош отгач, оир сафарда икки ибодатни (ҳаж ва умра)ни адо этишга муваффақ қилгани учун Аллоҳ таолога шукрона ниятида оитта қўй ёки катта ҳайвонни бир ўзи ёхуд етти киши биргалашиб сўяди ва гўштдан ейди, ундан фақирларга садақа қилиши мустаҳабдир. Агар бунга ожиз бўлса, уч кун қурбон ҳайитидан аввал ва ҳаж амаллари тугагач, етти кун рўза гутиб беради. Ҳаммаси бўлиб 10 кун рўза тутади. Рўзани орада баъзи кунларни ўтказиб тутиши ҳам жоиздир.

 

 

"Таматтуъ" сўзи луғатда фойдаланиш маъносидадир. Ша-риат истилоҳида ҳаж ойларида умра учун иҳромга кириш ва уни адо этгач, ҳаж учун яна қайта иҳромга кириш маъ-носини беради.

 

 

Савоби бўйича умрадан устун, фақат Қирон ҳажидан кейинги ўриндадир.

1. Умра тавофини тўлиқ (ёки кўпроқ қисмини) ҳаж ойларида қилиш.

2. Умра иҳромига ҳаж иҳромидан олдин кириш.

3.Умрадан сўнг қилинадиган ҳаж ибодатини бузмаслик.

4.Умрани адо қилгач, ватанига бориб келмаслик.

5.Умра ва ҳажни бир йилда адо қилиш.

6.Маккалик ва у ерда яшовчилардан бўлмаслик.

7.Агар ҳаж ойларидан олдин умрани адо этиб, Маккада қолган бўлса, ҳаж ойлари киргач, умрани қайта бажариш лозим.

 

 

Дастлаб умра учун мийқотда иҳромга киради ва икки ракат намоздан кейин "Аллоҳумма инни уридул ъумрата фаяссирҳа лий ва тақоббалҳа минни" (маъноси: Аллоҳим мен умра қилмоқчиман. Уни менга осон қил ва қабул аилагин), деб ният қилади ва талбия айтади.

Маккага борганида умра учун Каъбани тавоф қилади, Сафо ва Марва орасида саъй қилади, соч олдиради ёки қисқартиради. Шундан сўнг умра иҳромидан чиқади. Зулҳижжанинг саккизинчи (тарвия) куни Ҳарами Шарифда ҳаж учун иҳромга киради ва ҳаж амалларини айтиб ўтилган тартибда адо қилади.

 

 

Ҳожи Қурбон ҳайити куни шайтонга тош отганидан сўнг, икки ибодатни (ҳаж ва умра)ни бажаришга муваффақ қилгани учун Аллоҳга шукр нияти билан битта қўй ёки катта бош ҳайвон ёхуд катта бош ҳайвоннинг еттидан бир қисмини сўяди. Ундан ўзи ейди ва фақирларга тарқатади.

Бунга қурби етмаса, ҳайитдан олдин уч кун ва ҳаж амалларидан сўнг етти кун, жами ўн кун рўза тутади.

Маккаликлар, Макка ва мийқот орасидаги ҳудудда яшов-чи кишилар Қирон, Таматтуъ ҳаж қилмайдилар.

 

 

а)иҳром талабини бажармаганлик;

б)Ҳарами Шариф ҳурматини топташ сабабли содир бўлади.

1.Агар фарз тавофни таҳоратсиз бажарса, битта қўй, жунуб ҳолда бажарса, битта туя сўйиши вожиб.

2.Вожиб суннат ё тавофларни таҳоратсиз қилса, битта фитр садақаси миқдорида садақа бериши, жунуб ҳолда қилса, бир қўй сўйиши керак бўлади.

3.Аёл ҳайз ё нифос қони тўхтамай вожиб ва суннат тавофларни бажарса, бир қўй, фарз бўлган тавофни бажарса бир туя сўяди.

4.Ҳайзда, нифосда ёки жунуб бўлиб тавоф қилгач, покланиб, ғусл қилиб, қайтадан тавоф қилса, лозим бўлган жазо авф этилади.

Тавофни истисно қилган ҳолда, ҳажнинг бутун фарз, вожиб ва суннат амалларини жунуб, ҳайз ва нифосли ҳолда бажариш мумкин.

 

 

1.Қурбонликни вожиб қиладиган жиноятлар.

2.Фитр садақасини беришни вожиб қиладиган жиноятлар.

3.Фитр садақасидан ҳам озроқ миқдорда жазо бериладиган жиноятлар.

4.Берилган зарарнинг ўрнини қоплаш, қийматини гўлашни лозим қиладиган жиноятлар.

 

 

Ҳаж асносида баданига хушбўйлик суриш, бошига хина қўйиш, зайтун ёғи ёки ҳар хил ёғлар билан сочини ёғлаш, бир кун давомида тикилган либос кийиш, бошини беркитиш, сочнинг тўртдан бир қисмини олдириш, бир ерда икки қўли ва икки оёғининг тирноқларини олиш, ҳажнинг вожибларидан бирини тарк қилиш.

 

 

Бир аъзонинг озгина қисмига хушбўйлик суриш, бир кундан озроқ муддат тикилган кийим кийиш ёки бошни ёпиш, сочнинг тўртдан бир қисмидан озроғини олдириш, битта бармоқнинг тирноғини олиш, қудум ёки видо тавофини таҳоратсиз қилиш, видо тавофининг бирини қолдириш ёки шайтонга тош отишда белгиланган етти тошчадан бирини отмай қолдириш.

Киши бит, бурга, чигиртка ўлдиргани учун фитр садақасидан ким миқдордаги истаган садақасини беради.

 

Овланадиган ҳайвонни ўлдириш. Ҳайвон ўлдирилган жойида ишонарли икки киши томонидан қиймати баҳоланади. Агар ҳайвон битта қурбонлик қийматига тенг бўлса ё қурбонлик сотиб олиб сўяди ёки қурбонлик қийматида таом олиб, ярим сўдан фақирларга тарқатади. Ёки ярим сў бериш ўрнига бир кундан рўза тутади. Қарға, калхат, чаён, илон, қутурган ит, тошбақа каби ов ҳайвони бўлмаган ҳайвонларни ва пашша каби барча ҳашоратларни ўлдирганга жазо йўқдир.

 

 

Ҳадй Ҳарами Шарифда сўйиб, қурбат ҳосил қилиш учун у ерга инъом қилинган катта ёки кичик бошли қурбонлик ҳайвонидир. Бу туя, сигир ёки қўй бўлиши мумкин. Қурбонлик қилиниши жоиз бўлган ҳайвонлар ҳадй ўлароқ сўйилиши мумкин. Кўр, чўлоқ ва шунга ўхшаш айби бўлмаслиги шартдир. Зиёрат тавофини жунуб бўлиб адо этганлик ва Арафотда вуқуфдан олдин жинсий алоқа қилишдан бошқа барча жиноят учун қўй сўйиш кифоя қилади.

Бу икки жиноят учун эса сигир ёки туя қурбонлик қилиш вожиб бўлади.

 

 

Қирон ва Таматтуъ ҳажлари учун жонлиқ Қурбон ҳайитининг уч куни ичида (ақабада) тош отганидан сўнг сўйилади.

 

 

Ҳадя жойи Ҳарами Шарифдир ва қурбон кунлари сўймоқчи бўлса, Минода сўйиш суннатдир. Бошқа кунларда Маккада сўйиш афзал. Назр қилинган туяни Ҳарами Шарифда сўйиш шарт эмас.

Пайғамбарямизни, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, зиёрат қилиш Аллоҳ таолонинг инояти билан ҳажни адо этган ҳожи пайғамбаримизнинг, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, шаҳарлари Мадинаи Мунавварага бориб, муборак қабрларини иёрат қилиши лозим.

Бу зиёрат энг фазилатли мустаҳаб ибодатлардандир. Баъзи китобларда вожиб ҳам дейилган. Бу ерни зиёрат қилиш мўмин учун шараф ва улуғ бахтдир. Бу ерда ҳожининг қалби Набавий нурларга тўлиб тошади. Муҳаммадий баракот нинг ҳар тарафини қамраб олади. Руҳи самоларга юксалиб, қалбн гуноҳлардан пок бўлади ва умрининг қолган нсмнда Пайғамбаримиз шафоатларидан файз олади. Расууллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам, шундай деганлар: Қабримни зиёрат қилган кишига қиёмат куни шафоатим ожнб бўлади".

Шунингдек, бу хусусда Пайғамбаримиз, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, яна шундай марҳамат қилганлар: "Вафотимдан сўнг мени зиёрат қилган киши, ҳаётлик давримда зиёрат қилган киши кабидир"- Бошқа бир ҳадисда эса: "Ким Байтуллоҳни ҳаж қилиб, мени зиёрат қилмаса, менга жафо қилган бўлади". деганлари ривоят қилинади.

Пайғамбарнмизни зиёрат қилиш мақсадида йўлга чиққан ҳожи кўп салавот айтмоги лозим. Мадина деворларини ўргач. "Аллоҳумма ҳаза ҳарому набиййика, важъалҳу вилоятан лий минаннар ва амонан минал-азоби ва суил ҳисон", деб дуо қилади. (Маъноси: Парвардигорим! Мана шу сенинг Расулинг ҳазрат Муҳаммаднинг, солаллоҳу алайҳи васаллам, ҳарами, абадий истироҳатгоҳи, бу ерни мен учун дўзах оташидан ҳимоя воситаси қилгин, азоб ва оғир ҳисоб бериш озод бўлишимга бир сабаб қилгин).

Сўнгра ювиниб,- хушбўйлик сепади ва энг гўзал, янги ибосларнни кияди. Чунки бу ҳурмат ва эҳтиромга энг лойиқ кшддир. Сўнг тавозеъ, виқор билан Мадинага киради ва шзаи муборакни зиёрат қилади. Пайғамбаримизнинг, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, минбарлари билан қабрлари орасида икки ракат намоз ўқийди. Чунки у зот, соллаллоҳу алайҳи васаллам, "Қабрим ва минбарим ораси жаннат боғларидан боғ, минбарим эса ҳовузимнинг устидадир", деганлар.

Сўнгра бундай шарафга муваффақ қилгани учун Аллоҳ таолога шукр саждаси: қилади ва хоҳлаган дуосини ўқийди. Бундан сўнг ўрнидан туриб, Пайғамбаримизнинг, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, қабрларига юзланади ва қабрнинг бош тарафида қиблага қараб, намозга тургандек, қад ростлайди ва: "Eй Расулуллоҳ, сизга Аллоҳнинг саломи, марҳамати ва баракоти бўлсин! Ассалому алайка, ё Расулуллоҳ! Ассалому алайка, ё хайри халқуллоҳ! Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқлигига иқрорман ва Аллоҳнинг шериги йўқдир. Сиз Унинг бандаси, расули ва амини эканлигингизга иқрорман. Гувоҳлик бераманки, сиз рисолат (Пайғамбарлик вазифалари)ни батамом етказдингиз ва омонатни эгаларигатопширдингиз. Умматингизга насиҳат қилиб, уларга тўғри йўлни кўрсатдингиз, куфр ва жаҳолатни йўқ қилдингиз. Биз туфайли Аллоҳ Сизга бошқа умматлари туфайли пайғамбарларга берган мукофотлардан ҳам зиёда ажр мукофоглар берсин", дейди.

Сўнгра Аллоҳдан эҳтиёжларини сўрайди. Чунки бу ер дуолар ижобат бўладиган, яхши талаблар раво кўриладиган хайрли мақомдир. Ҳажни адо этиб, Пайғамбаримизпи, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, зиёрат қилган киши қалби пок, янги туғилтандек барча гуноҳлардан фориғ бўлган ҳолда ватанига қайтади. Аллоҳ таоло бизларни ҳам Байтуллоҳни ҳаж қилишга ва Расулуллоҳнинг, соллаллоҳу алайҳи ва саллам, равза ва қабрларини зиёрат қилишга муваффақ айласин. Шубҳасиз, Аллоҳ мўминларнинг дуоларини ижобат қилгувчи Зотдир. Омин.

 

 

* * *

 

 

 Haj qilmoqchi bo‘lgan kishi quyidagi amallarni bajarishi kerak

 

1.Miyqotda yo undan oldin ihromga kirish.

2.Ihromga kirishdan oldin tirnoqlarni, ortiqcha junlarni olish.

3.Mo‘ylablarni qisqartirish.

4.G’usl yoki tahorat qilish.

5.Yangi yoki yuvilgan izor va rido kiyish, ular oq va yangi bo‘lgani afzaldir.

6.Agar bor bo‘lsa xushbo‘ylik sepish.

7.Ikki rakat namoz o‘qish (bu amallar mustahab).

8.Namozdan so‘ng "Allohumma inniy uriydul hajji fayassirhu li va taqobbal minni" deb duo qilish. Ma’nosi: "Allohim, men haj qilmoqchiman, uni menga oson qil va mendan uni qabul et ".

9.Ikki rakat namozdan so‘ng hajni niyat qilib talbiya, ya’ni "Labbayka" aytadi. Talbiyaga boshqa kalimalarni ham qo‘shib aytish joizdir. Niyat qilib talbiya aytgach, ihromga kirgan hisoblanadi.

10.Talbiyadan so‘ng Payg‘ambarimizga, sollallohu alayhi va sallam, salavot aytish.

11.Shundan so‘ng yaxshi duo qilish mustahabdir.

 

 

Ihromga kirgach, ayoli bilan jinsiy yaqinlik qilishdan, yomon so‘z aytishdan, gunoh qilishdan, tortishishdan, quruqlikdagi hayvonni ovlashdan, yo ovchiga uni ko‘rsatishdan, tikilgan libos kiyishdan, salla o‘rashdan, oyoqqa mahsi kiyishdan, bosh va yuzni berkitishdan, atir sepishdan, soch va soqol oldirishdan, tirnoq olishdan saqlanish lozim.

Ihrom kiygan holda g‘usl qilish, hammomga kirish, kajava va chodirga kirib salqinlanish, belga kamar va shunga o‘xshash narsalarni taqish joizdir. Har namozdan so‘ng, pastdan yuqoriga chiqayotganida, yoki vodiyga tushayotganida, hojilar guruhiga duch kelganida hamda sahar vaqtida erkaklar ovozini chiqarib talbiya aytishadi.

 

 

1.Hoji Makkaga kelgach, xushu’ bilan, talbiya aytgan holda Masjidul Haramga kiradi.

2.Ka’bani ko‘rgach, uch bor takbir va tahlil aytadi. 

3-4. Avval takbir va tahlil aytgan holda, Hajarul Asvadga yuzlanib, namozdagi kabi qo‘llarini ko‘taradi va qo‘llarini tushirib ikki qo‘lini toshning ustiga qo‘yib, qo‘llari orasidan toshni o‘padi, buning iloji bo‘lmasa, goshga biror narsani tekkizib, uni o‘padi, buning ham iloji bo‘lmasa, ikki qo‘l kaftlarini ko‘tarib u tomonga qaratib, takbir, tahlil, hamd va salavot aytadi, so‘ng kaftlarini o‘padi.

5.So‘ngra agar hoji makkalik bo‘lmasa, Hatim (Ka’ba yonidagi yarim doira shakldagi devor) orqasidan Ka’ba atrofida o‘ng yelkasini ochgan holda, ridoni o‘ng qo‘ltig‘idan o‘tkazib, uchini chap yelkasiga tashlab, yetta marta qudum tavofini qiladi.

6.Ushbu yetti davralik tavofning ilk uchtasida hoji yelkalarini harakat qildirgan holda tez-tez yuradi (raml).

7.Qolgan to‘rt tavofda esa viqor bilan sekin-asta yuradi.

8.Har gal Hajarul Asvad yonidan o‘tayottanida 3-4-bandida bayon etilgan amallarni qiladi. Har tavofda ruknul Yamaniyni imkoni bo‘lsa, ikki qo‘l kafti bilan siypaydi. Imkon topolmasa, qoldiradi.

9.Tavofni 3-4-bandda bayon etilgan amallarni qilish bilan tamomlaydi.

10.Tavofni tamomlagach, hazrat Ibrohim, alayhissalom, maqomiga, buning iloji bo‘lmasa, masjidning xohlagan joyida ikki rakat namoz o‘qiydi, so‘ng Baytullohning Hajarul Asvad va eshik oralig‘iga borib, ikki qo‘lini qo‘yib o‘ng yuzini bosadi va zamzam suvidan ichadi.

11.So‘ng Safo va Marva oralig‘ida sa’y qilishni istasa 3-4-bandda aytilgan amallarni qayta bajaradi va Safoga ko‘tariladi. Uning ustida Baytullohga qarab uch bor takbir va tahlil, Payg‘ambarimizga salavot aytadi va qo‘llarini ko‘tarib istagancha duo qiladi. So‘ng Marva tomon yuradi. Io‘lning pastki yashil chirog‘i oralig‘ida tez yuradi. Marvaga chiqib, Safoda qilgan amallarini takrorlaydi.

12.Shu tariqa yetti marta yuradi, Safodan boshlab Marvada bitiradi.

13.So‘ngra esa ihrom kiygan holda Makkada qoladi va xohlaganicha Ka’bani raml qilmay nafl tavof qiladi. Keyin Zulhijjaning sakkizinchi kuni tongda Makkadan Minoga yo‘l oladi va Arafa kuni bomdod namozini o‘qiguncha Minoda turadi.

14.Zulhijjaning to‘qqizinchi kuni Minoda bomdod namozini o‘qigach, Arafotga chiqadi va Rahmat tog‘iga yaqin joyda zavol (peshin) vaqtidan hayit kuni tong otgunicha bo‘lgan vaqt ichida bir lahza bo‘lsa ham vuquf qiladi. Quyosh zavolidan so‘ng imom juma namozining xutbasi kabi ikkita xutba o‘qiydi. Xutbadan so‘ng bir azon, ikki takbir bilan peshin va asr namozlarini bir vaqtda o‘qiydi. Peshinning ikki rakat sunnati o‘qilmaydi. Kuyosh botgach, barcha hojilar Muzdalifaga borishadi va shom va xufton namozlarini bir azon va takbir bilan o‘qiydilar va o‘sha yerda-tunni o‘tkazadilar.

15.Zulhijjaning o‘ninchi kuni (Qurbon hayiti kuni) bomdod namozini erta vaqtda o‘qigach, Muzdalifada bir lahza bo‘lsa ham vuquf qilib, takbir, tahlil va Payg‘ambarimizga salavot aytadi va duo qiladi. Tong juda yorishgach, Minoga yo‘l oladi va jamratul aqabaga yetti dona toshchalarni bosh va ko‘rsatkich barmoqlari bilan tutib, takbir aytgan holda bir-bir otadi. Birinchi toshchani otishi bilan talbiya aytishni to‘xtatadi. Bundan so‘ng, mufrid xohlasa, qurbonlik so‘yadi va sochlarini qisqartiradi yoki to‘liqoladi. Sochlarni to‘liq oldirish afzaldir. Yuqorida sanab o‘tilgan amallarni bajargach, ayoli bilan jinsiy aloqadan tashqari, ihromda taqiqlangan barcha harakatlar halol bo‘ladi.

16.So‘ng hoji shu kuni yoki ertasiga yoxud uchinchi kuni Makkaga borib, Baytullohni yetti marta tavofi ziyorat qiladi. Ammo Safo va Marva o‘rtasida sa’y qilmaydi. Ziyorat tavofini Qurbon hayitining uchinchi kunidan keyinga qoldirish tahriman makruhdir. Ziyorat tavofining tamomi yoki aksariyat qismi bajarilgach, sochini qisqartgan yo oldirgan bo‘lsa, ayoliga yaqinlashish ham mumkin bo‘ladi.

17.Ziyorat tavofidan so‘ng Minoga qaytadi va tunni o‘sha joyda o‘tkazadi.

18.Zulhijjaning o‘n birinchi kuni zavol (peshin) vaqtidan so‘ng, dastlab Xeyf masjidi yonidagi tosh otish joyidan (jamratus-sug‘ro) boshlab navbati bilan o‘rta (jamratul-vusto) va (jamratul-aqoba)ga yetti donadan mayda tosh otadi. Har bir toshni "Bismillahi, Allohu akbar" deb otadi. Birinchi va o‘rtadagi tosh otish joylarida tosh otib bo‘lgach, takbir, tahlil va salovot aytab bir soat miqdoricha turadi, tosh otib bo‘lgach, duo qiladi.

19.Zulhijjaning 12-kuni ham 11-kun amallarini aynan takrorlaydi. Shunday qilib, haj ibodati yakunlanadi.

20.Ertasiga Makkaga qaytishda, Muhassab degan joyda qisqa muddatga bo‘lsa ham, qo‘nib o‘tadi. Makkaga borgach, yetti bor Vido tavofi qiladi. Ushbu tavof makkalik bo‘lmaganlar uchun vojibdir.

21.So‘ngra Zamzam bulog‘iga kelib, qonib ichadi.

22.So‘ngra Ka’ba ostonasiga kelib, eshigini o‘padi.

23.So‘ng eshik bilan Hajarul Asvad orasidagi "Multazam" deb nomlangan joyga kelib, ko‘kragini va o‘ng yuzini Ka’baga suradi, Ka’bapo‘shni ushlagan holda duo qilib, yig‘laydi. Nihoyat, Baytullohdan yuz o‘girmagan holda, orti bilan yurib Harami Sharifdan chiqadi.

24.Ayollar ham xuddi erkaklardek haj qiladilar. Ammo ayollar boshlarini ochmasdan, faqattina yuzlarini ochadilar, talbiyada ovozlarini chiqarmaydilar. Tavofda yelkalarini qimirlatib, tez yurmaydilar va Safo va Marva orasida ham ohista yuradilar. Sochlarini oldirmaydilar, faqat biroz qisqartiradilar. Ihromda ham tikilgan kiyimlarni kiyishlari mumkin.

25.Ayollar tiqilinch bo‘lganida Hajarul Asvadga yaqinlashmaydilar. Uzoqdan ishora bilan salomlaydilar. Ayol ihromga kirayotganida hayzli bo‘lsa, namoz o‘qish emas, balki ihrom kiyish uchun yuvinadi va so‘ng ihrom kiyadi. Faqat bunday holatda ayollar hajning barcha amallarini bajarsa-da, Ka’bani tavof qilmaydilar.

26.Agar ayol Arafotda vuquf qilib va ziyorat tavofini bajargach, hayz ko‘rsa, uning haj arkonlari tamomlangan hisoblanadi va uyiga qaytadi, vido tavofi qilolmagani uchun unga hech narsa lozim bo‘lmaydi.

 

 

"Umra" so‘zining lug‘aviy ma’nosi ziyorat qilish demakdir. Shar’iy istilohda esa, Harami Sharifni belgilangan tartibda ziyorat qilish degan ma’noni anglatadi.

Umra sunnati muakkadadir.

 

 

Xuddi hajda bo‘lganidek, umraning ham ma’lum miyqoti mavjud. Umrani yil davomida bajarish mumkin. Arafa kuni, Qurbon hayitining birinchi kuni va tashriq (Zulhijjaning 11-, 12-, 13-) kunlaridan tashqari, yilning boshqa kunlarida umra uchun ihromga kirish karohatsiz sahihdir. Bu sanab o‘tilgan kunlarda umra uchun ihromga kirish tahriman makruhdir.

Hajning miyqotlari umraning ham miyqotlaridir. Faqat Makkada istiqomat qilayotganlar bundan mustasno,chunki ularning miyqoti Hilldir.

 

 

Baytullohning atrofida yetti marta yoki undan ko‘proq tavof qilishdir.

Umraning sharti ihromdir.

 

 

Safo bilan Marva orasida sa’y qilish, soch oldirish yoki qisqartirish.

 

 

Haj bo‘limida bayon qilingan tarzda yuvinib, poklanib, ikki rakat namoz o‘qigach, talbiya aytadi. So‘ng "Allohumma inniy urqaul umrata fa yassirha liy va taqobbalha minniy" deb niyat qilish lozim. Ma’nosi: "Allohim, umra ibodatini ado qilmoqchiman, meni bunga muvaffaq qilgin va bu ibodatni dargohingda qabul ayla ".

Shunda umra uchun ihromga kirgan hisoblanadi. Ihromga kirgach, Baytullohni yetti marta tavof qiladi Safo va Marva orasida sa’y qiladi. Shundan so‘ng soch oldiradi yoki qisqartiradi. Shu bilan kishi umrani tamomlagan hisoblanadi. Kichik haj hisoblangan umra faqat quyidagi xususlarda hajdan farq qiladi.

1)Haj farz amal bo‘lsa, umra sunnati muakkadadir.

2)Umra uchun ma’lum vaqt belgilanmagan.

3)Umrada Arafotda vuquf qilinmaydi.

4)Umrada Muzdalifada turish yo‘q.

5)Umrada shaytonga tosh otish yo‘q

6)Umrada ikki vaqt namozini jam’ qilish yo‘q

7)Umrada qudum (tashrif) tavofi qilinmaydi.

8)Umrada vido tavofi ham yo‘q.

 

 

"Qiron" so‘zi lug‘atda ikki narsani birlashtirish degan ma’noni anglatadi. Shariat istilohida esa, haqiqatan yoki hukman bir ihrom bilan haj va umrani birgalikda ado qilish ma’nosini bildiradi.

Kishi ikki rakat ihrom uchun o‘qigan (nafl) namozidan so‘ng haj va umraga birdaniga niyat qilsa, uning haji qiron bo‘ladi.

 

 

Qiron haji ifrod va tamattu’ hajlaridan ham fazilatliroqdir.

 

 

Qiron hajining yettita sharti bor:

1.Umra tavofining barchasini yoki aksar qismini ado qilmasdan avval haj ihromiga kirish.

2.Dastlab umra ihromiga kirgan (kishining) uni buzmasdan haj uchun ihromga kirishi.

3.Haj uchun Arafotda vuquf qilmasdan avval umra tavofining barchasini yoki aksariyatini qilgan bo‘lishi.

4.Umra tavofining barchasini yoki aksariyatini haj mavsumida qilish.

5.Umra va hajni buzishdan saqlanish.

6.Qiron haji qiladigan kishining makkalik bo‘lmasligi. Makkada istiqomat qilayotgan kishi qiron haji qilmoqchi bo‘lsa, haj mavsumidan avval boshqa joyga kelishi va o‘sha yerdan hajga kelishi lozim. 7. Hajning vaqtini o‘tkazib yubormaslik.

 

Qiron haj qiladigan kishi Makkaga kirgach, hajni avval umra tavofidan boshlaydi. Avvalgi uch tavof yelkalarini qimirlatgan holda, tez-tez yurib yetti davra tavof qiladi. So‘ng ikki rakat tavof namozi o‘qiydi. So‘ngra Safo eilan Marva orasida yetti marta sa’y qiladi. Sochlarini oldirmaydi va qisqartirmaydi. Shu bilan umra nihoyasiga gtadi. Bundan so‘ng ayni ihrom bilan haj ibodatini boshlaydi va qudum tavofini ado etib, Safo bilan Marva orasida sa’y qiladi. Hajning qolgan amallarini bayon qilib o‘tilgan tarzda bajaradi.

 

 

Qiron haj qilayotgan kishi hayitning birinchi kuni jamratul aqaba (shaytonga tosh otish joyi)da tosh otgach, oir safarda ikki ibodatni (haj va umra)ni ado etishga muvaffaq qilgani uchun Alloh taologa shukrona niyatida oitta qo‘y yoki katta hayvonni bir o‘zi yoxud yetti kishi birgalashib so‘yadi va go‘shtdan yeydi, undan faqirlarga sadaqa qilishi mustahabdir. Agar bunga ojiz bo‘lsa, uch kun qurbon hayitidan avval va haj amallari tugagach, yetti kun ro‘za gutib beradi. Hammasi bo‘lib 10 kun ro‘za tutadi. Ro‘zani orada ba’zi kunlarni o‘tkazib tutishi ham joizdir.

 

 

"Tamattu’" so‘zi lug‘atda foydalanish ma’nosidadir. Sha-riat istilohida haj oylarida umra uchun ihromga kirish va uni ado etgach, haj uchun yana qayta ihromga kirish ma’-nosini beradi.

 

 

Savobi bo‘yicha umradan ustun, faqat Qiron hajidan keyingi o‘rindadir.

1. Umra tavofini to‘liq (yoki ko‘proq qismini) haj oylarida qilish.

2. Umra ihromiga haj ihromidan oldin kirish.

3.Umradan so‘ng qilinadigan haj ibodatini buzmaslik.

4.Umrani ado qilgach, vataniga borib kelmaslik.

5.Umra va hajni bir yilda ado qilish.

6.Makkalik va u yerda yashovchilardan bo‘lmaslik.

7.Agar haj oylaridan oldin umrani ado etib, Makkada qolgan bo‘lsa, haj oylari kirgach, umrani qayta bajarish lozim.

 

 

Dastlab umra uchun miyqotda ihromga kiradi va ikki rakat namozdan keyin "Allohumma inni uridul ‘umrata fayassirha liy va taqobbalha minni" (ma’nosi: Allohim men umra qilmoqchiman. Uni menga oson qil va qabul ailagin), deb niyat qiladi va talbiya aytadi.

Makkaga borganida umra uchun Ka’bani tavof qiladi, Safo va Marva orasida sa’y qiladi, soch oldiradi yoki qisqartiradi. Shundan so‘ng umra ihromidan chiqadi. Zulhijjaning sakkizinchi (tarviya) kuni Harami Sharifda haj uchun ihromga kiradi va haj amallarini aytib o‘tilgan tartibda ado qiladi.

 

 

Hoji Qurbon hayiti kuni shaytonga tosh otganidan so‘ng, ikki ibodatni (haj va umra)ni bajarishga muvaffaq qilgani uchun Allohga shukr niyati bilan bitta qo‘y yoki katta bosh hayvon yoxud katta bosh hayvonning yettidan bir qismini so‘yadi. Undan o‘zi yeydi va faqirlarga tarqatadi.

Bunga qurbi yetmasa, hayitdan oldin uch kun va haj amallaridan so‘ng yetti kun, jami o‘n kun ro‘za tutadi.

Makkaliklar, Makka va miyqot orasidagi hududda yashov-chi kishilar Qiron, Tamattu’ haj qilmaydilar.

 

 

a)ihrom talabini bajarmaganlik;

b)Harami Sharif hurmatini toptash sababli sodir bo‘ladi.

1.Agar farz tavofni tahoratsiz bajarsa, bitta qo‘y, junub holda bajarsa, bitta tuya so‘yishi vojib.

2.Vojib sunnat yo tavoflarni tahoratsiz qilsa, bitta fitr sadaqasi miqdorida sadaqa berishi, junub holda qilsa, bir qo‘y so‘yishi kerak bo‘ladi.

3.Ayol hayz yo nifos qoni to‘xtamay vojib va sunnat tavoflarni bajarsa, bir qo‘y, farz bo‘lgan tavofni bajarsa bir tuya so‘yadi.

4.Hayzda, nifosda yoki junub bo‘lib tavof qilgach, poklanib, g‘usl qilib, qaytadan tavof qilsa, lozim bo‘lgan jazo avf etiladi.

Tavofni istisno qilgan holda, hajning butun farz, vojib va sunnat amallarini junub, hayz va nifosli holda bajarish mumkin.

 

 

1.Qurbonlikni vojib qiladigan jinoyatlar.

2.Fitr sadaqasini berishni vojib qiladigan jinoyatlar.

3.Fitr sadaqasidan ham ozroq miqdorda jazo beriladigan jinoyatlar.

4.Berilgan zararning o‘rnini qoplash, qiymatini go‘lashni lozim qiladigan jinoyatlar.

 

 

Haj asnosida badaniga xushbo‘ylik surish, boshiga xina qo‘yish, zaytun yog‘i yoki har xil yog‘lar bilan sochini yog‘lash, bir kun davomida tikilgan libos kiyish, boshini berkitish, sochning to‘rtdan bir qismini oldirish, bir yerda ikki qo‘li va ikki oyog‘ining tirnoqlarini olish, hajning vojiblaridan birini tark qilish.

 

 

Bir a’zoning ozgina qismiga xushbo‘ylik surish, bir kundan ozroq muddat tikilgan kiyim kiyish yoki boshni yopish, sochning to‘rtdan bir qismidan ozrog‘ini oldirish, bitta barmoqning tirnog‘ini olish, qudum yoki vido tavofini tahoratsiz qilish, vido tavofining birini qoldirish yoki shaytonga tosh otishda belgilangan yetti toshchadan birini otmay qoldirish.

Kishi bit, burga, chigirtka o‘ldirgani uchun fitr sadaqasidan kim miqdordagi istagan sadaqasini beradi.

 

 

Ovlanadigan hayvonni o‘ldirish. Hayvon o‘ldirilgan joyida ishonarli ikki kishi tomonidan qiymati baholanadi. Agar hayvon bitta qurbonlik qiymatiga teng bo‘lsa yo qurbonlik sotib olib so‘yadi yoki qurbonlik qiymatida taom olib, yarim so’dan faqirlarga tarqatadi. Yoki yarim so’ berish o‘rniga bir kundan ro‘za tutadi. Qarg‘a, kalxat, chayon, ilon, quturgan it, toshbaqa kabi ov hayvoni bo‘lmagan hayvonlarni va pashsha kabi barcha hashoratlarni o‘ldirganga jazo yo‘qdir.

 

 

Hady Harami Sharifda so‘yib, qurbat hosil qilish uchun u yerga in’om qilingan katta yoki kichik boshli qurbonlik hayvonidir. Bu tuya, sigir yoki qo‘y bo‘lishi mumkin. Qurbonlik qilinishi joiz bo‘lgan hayvonlar hady o‘laroq so‘yilishi mumkin. Ko‘r, cho‘loq va shunga o‘xshash aybi bo‘lmasligi shartdir. Ziyorat tavofini junub bo‘lib ado etganlik va Arafotda vuqufdan oldin jinsiy aloqa qilishdan boshqa barcha jinoyat uchun qo‘y so‘yish kifoya qiladi.

Bu ikki jinoyat uchun esa sigir yoki tuya qurbonlik qilish vojib bo‘ladi.

 

 

Qiron va Tamattu’ hajlari uchun jonliq Qurbon hayitining uch kuni ichida (aqabada) tosh otganidan so‘ng so‘yiladi.

 

 

Hadya joyi Harami Sharifdir va qurbon kunlari so‘ymoqchi bo‘lsa, Minoda so‘yish sunnatdir. Boshqa kunlarda Makkada so‘yish afzal. Nazr qilingan tuyani Harami Sharifda so‘yish shart emas.

Payg‘ambaryamizni, sollallohu alayhi va sallam, ziyorat qilish Alloh taoloning inoyati bilan hajni ado etgan hoji payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, shaharlari Madinai Munavvaraga borib, muborak qabrlarini iyorat qilishi lozim.

Bu ziyorat eng fazilatli mustahab ibodatlardandir. Ba’zi kitoblarda vojib ham deyilgan. Bu yerni ziyorat qilish mo‘min uchun sharaf va ulug‘ baxtdir. Bu yerda hojining qalbi Nabaviy nurlarga to‘lib toshadi. Muhammadiy barakot ning har tarafini qamrab oladi. Ruhi samolarga yuksalib, qalbn gunohlardan pok bo‘ladi va umrining qolgan nsmnda Payg‘ambarimiz shafoatlaridan fayz oladi. Rasuulloh sollallohu alayhi va sallam, shunday deganlar: Qabrimni ziyorat qilgan kishiga qiyomat kuni shafoatim ojnb bo‘ladi".

Shuningdek, bu xususda Payg‘ambarimiz, sollallohu alayhi va sallam, yana shunday marhamat qilganlar: "Vafotimdan so‘ng meni ziyorat qilgan kishi, hayotlik davrimda ziyorat qilgan kishi kabidir"- Boshqa bir hadisda esa: "Kim Baytullohni haj qilib, meni ziyorat qilmasa, menga jafo qilgan bo‘ladi". deganlari rivoyat qilinadi.

Payg‘ambarnmizni ziyorat qilish maqsadida yo‘lga chiqqan hoji ko‘p salavot aytmogi lozim. Madina devorlarini o‘rgach. "Allohumma haza haromu nabiyyika, vaj’alhu viloyatan liy minannar va amonan minal-azobi va suil hison", deb duo qiladi. (Ma’nosi: Parvardigorim! Mana shu sening Rasuling hazrat Muhammadning, solallohu alayhi vasallam, harami, abadiy istirohatgohi, bu yerni men uchun do‘zax otashidan himoya vositasi qilgin, azob va og‘ir hisob berish ozod bo‘lishimga bir sabab qilgin).

So‘ngra yuvinib,- xushbo‘ylik sepadi va eng go‘zal, yangi iboslarnni kiyadi. Chunki bu hurmat va ehtiromga eng loyiq kshddir. So‘ng tavoze’, viqor bilan Madinaga kiradi va shzai muborakni ziyorat qiladi. Payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, minbarlari bilan qabrlari orasida ikki rakat namoz o‘qiydi. Chunki u zot, sollallohu alayhi vasallam, "Qabrim va minbarim orasi jannat bog‘laridan bog‘, minbarim esa hovuzimning ustidadir", deganlar.

So‘ngra bunday sharafga muvaffaq qilgani uchun Alloh taologa shukr sajdasi: qiladi va xohlagan duosini o‘qiydi. Bundan so‘ng o‘rnidan turib, Payg‘ambarimizning, sollallohu alayhi va sallam, qabrlariga yuzlanadi va qabrning bosh tarafida qiblaga qarab, namozga turgandek, qad rostlaydi va: "Ey Rasululloh, sizga Allohning salomi, marhamati va barakoti bo‘lsin! Assalomu alayka, yo Rasululloh! Assalomu alayka, yo xayri xalqulloh! Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga iqrorman va Allohning sherigi yo‘qdir. Siz Uning bandasi, rasuli va amini ekanligingizga iqrorman. Guvohlik beramanki, siz risolat (Payg‘ambarlik vazifalari)ni batamom yetkazdingiz va omonatni egalarigatopshirdingiz. Ummatingizga nasihat qilib, ularga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatdingiz, kufr va jaholatni yo‘q qildingiz. Biz tufayli Alloh Sizga boshqa ummatlari tufayli payg‘ambarlarga bergan mukofotlardan ham ziyoda ajr mukofoglar bersin", deydi.

So‘ngra Allohdan ehtiyojlarini so‘raydi. Chunki bu yer duolar ijobat bo‘ladigan, yaxshi talablar ravo ko‘riladigan xayrli maqomdir. Hajni ado etib, Payg‘ambarimizpi, sollallohu alayhi va sallam, ziyorat qilgan kishi qalbi pok, yangi tug‘iltandek barcha gunohlardan forig‘ bo‘lgan holda vataniga qaytadi. Alloh taolo bizlarni ham Baytullohni haj qilishga va Rasulullohning, sollallohu alayhi va sallam, ravza va qabrlarini ziyorat qilishga muvaffaq aylasin. Shubhasiz, Alloh mo‘minlarning duolarini ijobat qilguvchi Zotdir. Omin.