Набий суйган мевалар

Ҳар бир мусулмон киши пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг сийратлари ҳақида янада кўпроқ билишни, суннатларига мукаммалроқ амал қилишни хоҳлайди. Аслида, бу йўл умматга у зотнинг саҳобаларидан меросдир.

Асҳоби киромлар ҳар борада Набийга (с.а.в.) эргашишган. Расулуллоҳ қандай кийим кийган бўлсалар, улар ҳам шундай кийинишга, қандай ўтириб-турган бўлсалар, шундай ўтириб-туришга, яхши кўрганларини яхши кўришга, сақланганларидан сақланишга ҳаракат қилишган. Умар ибн Хаттобнинг (р.а.): «Эй, қора тош, сен бир тошсан, Набий (с.а.в.) сени ўпмаганларида мен ҳам ўпмас эдим», деганлари маълум ва машҳурдир. Анас ибн Молик эса, ўзлари қовоқни хушламаганлари ҳолда: «Эй қовоқ, сени Расулуллоҳ (с.а.в.) еганлари учунгина ейман», дейдилар. Ибн Умар (р.а.) ҳатто сафарда эканларида бир кишининг: «Мана шу ерда Набий (с.а.в.) таҳорат ушатганлар, мана бу ерда намоз ўқиганлар», деганини эшитиб, айнан ўша ерда таҳорат ушатадилар ва айнан ўша ерда намоз ўқийдилар.

Бу хабарлар у зотларнинг Набийга (с.а.в.) қанчалик эргашишганини, нечоғлик муҳаббатли бўлишганини кўрсатади. Зеро, нафс истамагани ҳолда у зот учун яхши кўриш, суннатларини тутиш айни мўминликдир.

Набийнинг (с.а.в.):: «Мен сизларга ҳамма нарсадан, ҳатто нафсларингиздан ҳам севимли бўлмагунимча, мўмин бўлолмайсизлар», деганлари ҳар доим қулоқларда жаранглаб турмоғи шарт бўлган бир шиордир.

Расулуллоҳни (с.а.в.), нафсларимиздан ортиқроқ севишга, суннатларини маҳкам тутишга, яхши кўрганларини яхши кўришга шижоатланмоқ учун у зотнинг сийратларини кўпроқ билишга бўлган хоҳишни юзага чиқармоқ лозим. Қуйида Расулуллоҳ (с.а.в.) хуш кўрган мевалар ҳақида ёзаётганимиз ҳам шу йўлдаги бир уринишдир.

Ривоятларда келишича, Набий (с.а.в.) тарвуз ва узумни яхши кўрганлар. Абу Довуд, Термизий, Ибн Можжалар ривоят қилган ҳадисда айтилишича, у зот (с.а.в.) тарвузни хурмо билан ер эдилар ва: «Бунинг иссиқлиги мана бунисининг совуқлигини даф қилади, мана бунинг совуқлиги унисининг, иссиқлигини даф қилади», дер эдилар. Шунингдек, кўпгина сийрат китобларида у зот (с.а.в.) қовоқни жуда ҳам ёқтирганлари зикр этилган. Имом Муслим Анас ибн Моликдан ривоят қилади: «Расулуллоҳни (с.а.в.) бир киши меҳмонга чақирди. У киши билан бордим, уй эгаси бир идишда қовоқ олиб келди.

Расулуллоҳ (с.а.в.) қовоқни еб кўриб, ёқтириб қолдилар. Кейин мен олдимдаги қовоқни емай, у кишининг олдиларига суриб қўйдим». Имоми Бухорий Абдуллоҳ ибн Жаъфардан ривоят қилган ҳадисда эса, Набий (с.а.в.) бодринг билан хурмони қўшиб еганлари айтилган.

Шуларнинг қаторида Расулуллоҳ (с.а.в.) зайтун ва седанани ҳам хуш кўрганлар. Маълумки, зайтуннинг баракотли ўсимлик экани ва мевасида ҳам баракот борлиги ҳақида Қуръонда зикр келган. Ҳадисларда эса, зайтун ёғини ейиш ва суртиш тавсия қилинган. Шунингдек, бунинг ҳикмати ҳам айтилганким, бошига зайтун ёғини суртган аёлга шайтон яқинлашмас экан.

Седана ҳақида Набий: «Сизлар қора донни истеъмол қилиб юринглар, чунки у ўлимдан бошқа ҳамма дардга даводир», деганлар.

Умми Рафеъ ривоят қилишича, Расулуллоҳга (с.а.в.) ким боши оғриётганидан шикоят этса, сочини хина билан бўяшни тавсия қилар эдилар. Бошқа ҳадисда эса, бирор ёри шикастланса ёки зирапча кирса, Расулуллоҳ (с.а.в.) ўша ерга дарҳол хина боғлаганлари айтилади. Шунингдек, Расулуллоҳ (с.а.в.) сочларини хинага бўяб юрар эдилар. Ва айтардиларки: «Оқ сочларни ўзгатиришнинг яхши йўли хина билан бўяш ва яширишликдир».

Расулуллоҳ (с.а.в.) гуллар орасида райҳоннинг ҳидини суйганлар, айтганларки: «Кимга райҳон тутқазилса, уни қайтармасин». Бошқа ривоятда эса; «Бирортангизга райҳон берилса, уни қайтармасин. Чунки у жаннат ўсимлиги», деганлар.

Албатта, бизга ҳам Расулуллоҳ (с.а.в.) суйган мева ва ўсимликларни суймоқ, у зотнинг тавсияларига амал қилмоқ лозим. Бунингсиз у зотга муҳаббатимиз комил бўлолмайди.

* * *

Nabiy suygan mevalar

Har bir musulmon kishi payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomning siyratlari haqida yanada ko‘proq bilishni, sunnatlariga mukammalroq amal qilishni xohlaydi. Aslida, bu yo‘l ummatga u zotning sahobalaridan merosdir.

Ashobi kiromlar har borada Nabiyga (s.a.v.) ergashishgan. Rasululloh qanday kiyim kiygan bo‘lsalar, ular ham shunday kiyinishga, qanday o‘tirib-turgan bo‘lsalar, shunday o‘tirib-turishga, yaxshi ko‘rganlarini yaxshi ko‘rishga, saqlanganlaridan saqlanishga harakat qilishgan. Umar ibn Xattobning (r.a.): «Ey, qora tosh, sen bir toshsan, Nabiy (s.a.v.) seni o‘pmaganlarida men ham o‘pmas edim», deganlari ma’lum va mashhurdir. Anas ibn Molik esa, o‘zlari qovoqni xushlamaganlari holda: «Ey qovoq, seni Rasululloh (s.a.v.) yeganlari uchungina yeyman», deydilar. Ibn Umar (r.a.) hatto safarda ekanlarida bir kishining: «Mana shu yerda Nabiy (s.a.v.) tahorat ushatganlar, mana bu yerda namoz o‘qiganlar», deganini eshitib, aynan o‘sha yerda tahorat ushatadilar va aynan o‘sha yerda namoz o‘qiydilar.

Bu xabarlar u zotlarning Nabiyga (s.a.v.) qanchalik ergashishganini, nechog‘lik muhabbatli bo‘lishganini ko‘rsatadi. Zero, nafs istamagani holda u zot uchun yaxshi ko‘rish, sunnatlarini tutish ayni mo‘minlikdir.

Nabiyning (s.a.v.):: «Men sizlarga hamma narsadan, hatto nafslaringizdan ham sevimli bo‘lmagunimcha, mo‘min bo‘lolmaysizlar», deganlari har doim quloqlarda jaranglab turmog‘i shart bo‘lgan bir shiordir.

Rasulullohni (s.a.v.), nafslarimizdan ortiqroq sevishga, sunnatlarini mahkam tutishga, yaxshi ko‘rganlarini yaxshi ko‘rishga shijoatlanmoq uchun u zotning siyratlarini ko‘proq bilishga bo‘lgan xohishni yuzaga chiqarmoq lozim. Quyida Rasululloh (s.a.v.) xush ko‘rgan mevalar haqida yozayotganimiz ham shu yo‘ldagi bir urinishdir.

Rivoyatlarda kelishicha, Nabiy (s.a.v.) tarvuz va uzumni yaxshi ko‘rganlar. Abu Dovud, Termiziy, Ibn Mojjalar rivoyat qilgan hadisda aytilishicha, u zot (s.a.v.) tarvuzni xurmo bilan yer edilar va: «Buning issiqligi mana bunisining sovuqligini daf qiladi, mana buning sovuqligi unisining, issiqligini daf qiladi», der edilar. Shuningdek, ko‘pgina siyrat kitoblarida u zot (s.a.v.) qovoqni juda ham yoqtirganlari zikr etilgan. Imom Muslim Anas ibn Molikdan rivoyat qiladi: «Rasulullohni (s.a.v.) bir kishi mehmonga chaqirdi. U kishi bilan bordim, uy egasi bir idishda qovoq olib keldi.

Rasululloh (s.a.v.) qovoqni yeb ko‘rib, yoqtirib qoldilar. Keyin men oldimdagi qovoqni yemay, u kishining oldilariga surib qo‘ydim». Imomi Buxoriy Abdulloh ibn Ja’fardan rivoyat qilgan hadisda esa, Nabiy (s.a.v.) bodring bilan xurmoni qo‘shib yeganlari aytilgan.

Shularning qatorida Rasululloh (s.a.v.) zaytun va sedanani ham xush ko‘rganlar. Ma’lumki, zaytunning barakotli o‘simlik ekani va mevasida ham barakot borligi haqida Qur’onda zikr kelgan. Hadislarda esa, zaytun yog‘ini yeyish va surtish tavsiya qilingan. Shuningdek, buning hikmati ham aytilgankim, boshiga zaytun yog‘ini surtgan ayolga shayton yaqinlashmas ekan.

Sedana haqida Nabiy: «Sizlar qora donni iste’mol qilib yuringlar, chunki u o‘limdan boshqa hamma dardga davodir», deganlar.

Ummi Rafe’ rivoyat qilishicha, Rasulullohga (s.a.v.) kim boshi og‘riyotganidan shikoyat etsa, sochini xina bilan bo‘yashni tavsiya qilar edilar. Boshqa hadisda esa, biror yori shikastlansa yoki zirapcha kirsa, Rasululloh (s.a.v.) o‘sha yerga darhol xina bog‘laganlari aytiladi. Shuningdek, Rasululloh (s.a.v.) sochlarini xinaga bo‘yab yurar edilar. Va aytardilarki: «Oq sochlarni o‘zgatirishning yaxshi yo‘li xina bilan bo‘yash va yashirishlikdir».

Rasululloh (s.a.v.) gullar orasida rayhonning hidini suyganlar, aytganlarki: «Kimga rayhon tutqazilsa, uni qaytarmasin». Boshqa rivoyatda esa; «Birortangizga rayhon berilsa, uni qaytarmasin. Chunki u jannat o‘simligi», deganlar.

Albatta, bizga ham Rasululloh (s.a.v.) suygan meva va o‘simliklarni suymoq, u zotning tavsiyalariga amal qilmoq lozim. Buningsiz u zotga muhabbatimiz komil bo‘lolmaydi.

Zarifa MAHKAM qizi
"Xadichai Kubro" Islom ayol-qizlar o‘rta maxsus bilim yurti mudarrisasi
«Hidoyat» jurnalining 2000 yil 4-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги