Телефон одоблари

Илм-фан ва техника тараққиёти туфайли эришилаётган қулайликлар билан бирга, муаммолар ҳам пайдо бўлмоқда. Уларни ҳал этиш янги ихтиро этилган ускуналардан фойдаланиш одобларига риоя этишимизга боғлиқ. Бу мақола беминнат хизматчимиз бўлиб қолган уяли телефондан фойдаланиш одоблари ҳақидадир:
1. Уяли телефонда сабабсиз кўп гаплашмаслик керак. Бу соғлиққа зарарли бўлиши билан бирга исроф ҳамдир. Шариатимиз исрофнинг барча кўринишларидан қайтаргани маълум.
2. Масжидга кирганда телефоннинг ўзини ёки овозини ўчириш. Шунда намоздаги хушуъга халақит қилмайди ва намозхонлар хаёли чалғимайди.
3. Илм мажлислари ва мўътабар инсонлар ҳузурида телефонни умуман ишлатмаслик. Бундай қилиш мажлис ҳайбатини сақлашга, таълим фойдасининг мукаммал бўлишига ва обрўли инсонлар ҳурматини жойига қўйишга хизмат этади. Агар сўзлашувга қаттиқ зарурат бўлса, узр сўраб ташқари чиқиб сўзлашиш керак.
4. Сўзлашувни суҳбатдошга билдирмай ёзмаслик ёки бошқалар олдида телефон овоз кучайтиргичини ёқиб қўймаслик. Бундай қилиш оқил кишига хос иш эмас, айниқса, суҳбат хос ва махфий бўлса. Чунки бу ҳам омонатга хиёнат ёки чақимчиликнинг бир кўринишидир.
5. Телефонни умумий жойларга ташлаб қўймаслик. Бундай қилинса телефонидан кимдир қинғир йўлда фойдаланиши ёки биров кўриши мумкин бўлмаган хатлар ўқилиши, айниқса бузуқ суратлар тарқаб кетиши мумкин. Натижада бугун ўткир муаммо бўлиб турган нохуш ҳолатлар юзага келади.
6. Телефонда тасвирга олишда эҳтиёт бўлиш. Оммавий тадбирларда, тўй-зиёфатларда кераксиз ҳолатларни тасвирга тушириш обрў тўкилишига, оилалар бузилишига ҳамда бошқа кўпгина хунук ҳолатлар ва фитналарга сабаб бўлади.
7.Бошқалар телефонини текширмаслик, мактубларини ўқимаслик, суратларига назар солмаслик. Бундай қилинса, бировнинг шахсий ҳаётига аралашиш, айбини очиш бўлади, хиёнат ва ёмон гумон каби оғир гуноҳларга йўл очади. Аслида-ку, телефон эгаси ўзини хунук аҳволга соладиган маълумот, хат ва суратларни телефонидан ўчириб ташлаши лозим. Чунки телефони йўқолиб қолса, унутиб қолдирса ёки бировнинг қўлига тушса, ўзи қийин вазиятда тушиб қолади.
8. Одамлар орасида телефоннинг мусиқа ва қўнғироқларини ёқиб-ўчириб ўйнайвермаслик. Бу иш одобдан эмас.
9. Телефондан турли фитналар, туҳмат-қабиҳликларда фойдаланмаслик. Чунки телефон кўп қулайлик келтириши билан бирга ёмон ниятли кишиларга бировларни лақиллатиш, обрўсини тўкиш йўлларини ҳам осонлаштириб қўйди.
10. Рақамни аниқ терганига ишонч ҳосил қилиш. Акс ҳолда бегона кишига хат жўнатиб, қийин аҳволга тушиб қолиш, танимаган одамга озор бериб қўйиш мумкин. Бировга озор бериш динимизда қораланган.
11. Сўзлашув ва ёзишувлар ўзига яқин, маҳрам кишилар билан бўлиши, номаҳрамлар билан фақат зарурат юзасидангина гаплашиш керак. Бундай қоидага амал қилмаган одам шубҳа-гумонларга, жанжаллар, ҳатто фожиаларга сабабчи бўлиши, гуноҳга қолиши мумкин.
“Яхши хулқларни камолга етказиш учун юборилдим”, деганлар севимли Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам). У зотга муносиб уммат бўлиш истагидаги ҳар бир инсонга юқорида саналган одобларга амал қилиши, ҳар бир ҳаракат ва амалида Ислом таълимотларига мувофиқ иш тутиши лозим. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Мўминларнинг имони комиллари хулқи чиройли бўлганларидир”, деганларини унутмайлик.

Ilm-fan va texnika taraqqiyoti tufayli erishilayotgan qulayliklar bilan birga, muammolar ham paydo bo‘lmoqda. Ularni hal etish yangi ixtiro etilgan uskunalardan foydalanish odoblariga rioya etishimizga bog‘liq. Bu maqola beminnat xizmatchimiz bo‘lib qolgan uyali telefondan foydalanish odoblari haqidadir:
1. Uyali telefonda sababsiz ko‘p gaplashmaslik kerak. Bu sog‘liqqa zararli bo‘lishi bilan birga isrof hamdir. Shariatimiz isrofning barcha ko‘rinishlaridan qaytargani ma’lum.
2. Masjidga kirganda telefonning o‘zini yoki ovozini o‘chirish. Shunda namozdagi xushu’ga xalaqit qilmaydi va namozxonlar xayoli chalg‘imaydi.
3. Ilm majlislari va mo‘‘tabar insonlar huzurida telefonni umuman ishlatmaslik. Bunday qilish majlis haybatini saqlashga, ta’lim foydasining mukammal bo‘lishiga va obro‘li insonlar hurmatini joyiga qo‘yishga xizmat etadi. Agar so‘zlashuvga qattiq zarurat bo‘lsa, uzr so‘rab tashqari chiqib so‘zlashish kerak.
4. So‘zlashuvni suhbatdoshga bildirmay yozmaslik yoki boshqalar oldida telefon ovoz kuchaytirgichini yoqib qo‘ymaslik. Bunday qilish oqil kishiga xos ish emas, ayniqsa, suhbat xos va maxfiy bo‘lsa. Chunki bu ham omonatga xiyonat yoki chaqimchilikning bir ko‘rinishidir.
5. Telefonni umumiy joylarga tashlab qo‘ymaslik. Bunday qilinsa telefonidan kimdir qing‘ir yo‘lda foydalanishi yoki birov ko‘rishi mumkin bo‘lmagan xatlar o‘qilishi, ayniqsa buzuq suratlar tarqab ketishi mumkin. Natijada bugun o‘tkir muammo bo‘lib turgan noxush holatlar yuzaga keladi.
6. Telefonda tasvirga olishda ehtiyot bo‘lish. Ommaviy tadbirlarda, to‘y-ziyofatlarda keraksiz holatlarni tasvirga tushirish obro‘ to‘kilishiga, oilalar buzilishiga hamda boshqa ko‘pgina xunuk holatlar va fitnalarga sabab bo‘ladi.
7.Boshqalar telefonini tekshirmaslik, maktublarini o‘qimaslik, suratlariga nazar solmaslik. Bunday qilinsa, birovning shaxsiy hayotiga aralashish, aybini ochish bo‘ladi, xiyonat va yomon gumon kabi og‘ir gunohlarga yo‘l ochadi. Aslida-ku, telefon egasi o‘zini xunuk ahvolga soladigan ma’lumot, xat va suratlarni telefonidan o‘chirib tashlashi lozim. Chunki telefoni yo‘qolib qolsa, unutib qoldirsa yoki birovning qo‘liga tushsa, o‘zi qiyin vaziyatda tushib qoladi.
8. Odamlar orasida telefonning musiqa va qo‘ng‘iroqlarini yoqib-o‘chirib o‘ynayvermaslik. Bu ish odobdan emas.
9. Telefondan turli fitnalar, tuhmat-qabihliklarda foydalanmaslik. Chunki telefon ko‘p qulaylik keltirishi bilan birga yomon niyatli kishilarga birovlarni laqillatish, obro‘sini to‘kish yo‘llarini ham osonlashtirib qo‘ydi.
10. Raqamni aniq terganiga ishonch hosil qilish. Aks holda begona kishiga xat jo‘natib, qiyin ahvolga tushib qolish, tanimagan odamga ozor berib qo‘yish mumkin. Birovga ozor berish dinimizda qoralangan.
11. So‘zlashuv va yozishuvlar o‘ziga yaqin, mahram kishilar bilan bo‘lishi, nomahramlar bilan faqat zarurat yuzasidangina gaplashish kerak. Bunday qoidaga amal qilmagan odam shubha-gumonlarga, janjallar, hatto fojialarga sababchi bo‘lishi, gunohga qolishi mumkin.
“Yaxshi xulqlarni kamolga yetkazish uchun yuborildim”, deganlar sevimli Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam). U zotga munosib ummat bo‘lish istagidagi har bir insonga yuqorida sanalgan odoblarga amal qilishi, har bir harakat va amalida Islom ta’limotlariga muvofiq ish tutishi lozim. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Mo‘minlarning imoni komillari xulqi chiroyli bo‘lganlaridir”, deganlarini unutmaylik.

• Олдинги
• Кейинги