Ичкиликхўрлик асоратлари

“Стратегия России” журналида иқтисод фанлари номзоди Людмила Смирнованинг “Уруш очиш вақти етди...” номли мақоласи чоп этилди. Мақола муаллифи Русиядаги нуфусий фожиа (туғилиш кескин камайиб кетиши)нинг бош сабабчиси бўлган маст қилувчи ичкиликларга қарши амалий курашга чақиради. Мақолада очиқ-ойдин айтилган: “Русияда энг катта ижтимоий муаммо жамиятнинг спиртли ичкиликларга муккадан кетганидир. Ҳозир мамлакатда 2,4 миллион ашаддий ичкиликхўр мавжуд. Аммо шифокорлар тасдиқлашича, бу рақам камида ўн марта камайтириб айтилган. Аслида 25 миллион русиялик ичкиликка буткул берилган ёки спиртли ичимликларни ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилади. Уларнинг яқинлари, қариндошлари ҳам бу фожиа таъсиридан четда эмас. Шундай қилиб, Русия аҳолисининг тенг ярми ичкиликхўрлик асоратларидан у ёки бу даражада жабр чекмоқда.

Энг бирламчи, эркаклар ичкиликка ружу қўйишган. Мамлакатда ишлаб чиқариладиган спиртли ичимликларининг 70 фоизини улар истеъмол қилишади. Шу боисдан кўпчилиги нафақа ёшигача етолмайди. Ичкилик туфайли жигар қуриши, ошқозон-ички касалликлари, шунингдек, совуқ кўчаларда ағанаб ётиш, муштлашувлар, ўзини ўлдиришлар кескин кўпаяди, йўл-транспорт ҳодисаларида ўлганлар яна қанча.

Қадимги Русда аёллар ароқ ичишмасди. Ҳозир эса, маълумотларга кўра, мамлакатда ишлаб чиқариладиган ароқнинг 30 фоизини аёллар ичади. Шу боис аёллар орасида ичкиликка боғлиқ руҳий хасталиклар кўпайиб боряпти.

Русия келажаги учун катта хавф ёшлар орасида ичкиликбозлик тез урчиб бораётганидир. Ҳозир мамлакатда 12-17 ёшли ўсмирларнинг 20 фоизи спиртли ичкилик истеъмол қилади. Пиво ичиш ёшлар орасида айниқса кескин кучаймокда. Пивога муккасидан кетганлар авлоди шаклланди. Пиво ишлаб чиқарувчилар ва уларнинг ҳомийлари “шарофати” билан бу ичкилик узоқ вақт маст қилувчи ҳисобланмай келинди. Шу боис у ичкиликлар бозорини тартибга солувчи турли қонунлар таъсирига тушмади, пиво ишлаб чиқариш жадал ривожланди. Кейинги олти йил мобайнида Русияда аҳоли жон бошига пиво истеъмол қилиш уч бараварга ортди. Одамлар, айниқса, ёшлар, ойнаи жаҳонда тез-тез ва кўп реклама қилинаётган пивони зарарсиз ичимлик деб ўйлашади. Шифокорлар эса пивонинг инсон танасига кескин салбий таъсир кўрсатишини аниқлашди. Афсус, бундай ҳақиқатлар тўғрисида гапирилмайди...

Ичкиликбозликнинг миллат саломатлигига жуда ёмон таъсири бор. Ичкиликка муккасидан кетганлар ичмайдиган одамлардан ўртача 15-20 йил кам умр кўришади. Уларнинг фақат тўртдан бир қисми 50 ёшдан кўпроқ ҳаёт кечириши мумкин. Бу ҳол меҳнатга яроқли аҳоли сонининг кескин камайишига олиб келади.

Олимлар, амалиётчи шифокорлар фикрича, ичкиликхўрлик жамиятга мислсиз изтироблар келтиради. Вазият таҳлили кўрсатишича, бу уқубатлар ароқхўрнинг атрофидаги кишилар — энг биринчи хотини, болалари, ота-онаси, яқин қариндошлари чекига тушади.

Русия Федерацияси Президенти ҳузуридаги давлат хизмати академияси ижтимоий тизимларни ташкил этиш кафедраси доценти, тарих фанлари номзоди Д. Халтурина олиб борган тадқиқотлар натижасига кўра, мамлакатда фақат ичкиликхўрлик туфайли ҳар йили 600-700 минг киши ҳаётдан кўз юмади. Хуллас, ичкиликхўрлик мамлакатда улкан ижтимоий фожиа тусини олган.

 

 

* * *

 

“Strategiya Rossii” jurnalida iqtisod fanlari nomzodi Lyudmila Smirnovaning “Urush ochish vaqti yetdi...” nomli maqolasi chop etildi. Maqola muallifi Rusiyadagi nufusiy fojia (tug‘ilish keskin kamayib ketishi)ning bosh sababchisi bo‘lgan mast qiluvchi ichkiliklarga qarshi amaliy kurashga chaqiradi. Maqolada ochiq-oydin aytilgan: “Rusiyada eng katta ijtimoiy muammo jamiyatning spirtli ichkiliklarga mukkadan ketganidir. Hozir mamlakatda 2,4 million ashaddiy ichkilikxo‘r mavjud. Ammo shifokorlar tasdiqlashicha, bu raqam kamida o‘n marta kamaytirib aytilgan. Aslida 25 million rusiyalik ichkilikka butkul berilgan yoki spirtli ichimliklarni haddan tashqari ko‘p iste’mol qiladi. Ularning yaqinlari, qarindoshlari ham bu fojia ta’siridan chetda emas. Shunday qilib, Rusiya aholisining teng yarmi ichkilikxo‘rlik asoratlaridan u yoki bu darajada jabr chekmoqda.

Eng birlamchi, erkaklar ichkilikka ruju qo‘yishgan. Mamlakatda ishlab chiqariladigan spirtli ichimliklarining 70 foizini ular iste’mol qilishadi. Shu boisdan ko‘pchiligi nafaqa yoshigacha yetolmaydi. Ichkilik tufayli jigar qurishi, oshqozon-ichki kasalliklari, shuningdek, sovuq ko‘chalarda ag‘anab yotish, mushtlashuvlar, o‘zini o‘ldirishlar keskin ko‘payadi, yo‘l-transport hodisalarida o‘lganlar yana qancha.

Qadimgi Rusda ayollar aroq ichishmasdi. Hozir esa, ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatda ishlab chiqariladigan aroqning 30 foizini ayollar ichadi. Shu bois ayollar orasida ichkilikka bog‘liq ruhiy xastaliklar ko‘payib boryapti.

Rusiya kelajagi uchun katta xavf yoshlar orasida ichkilikbozlik tez urchib borayotganidir. Hozir mamlakatda 12-17 yoshli o‘smirlarning 20 foizi spirtli ichkilik iste’mol qiladi. Pivo ichish yoshlar orasida ayniqsa keskin kuchaymokda. Pivoga mukkasidan ketganlar avlodi shakllandi. Pivo ishlab chiqaruvchilar va ularning homiylari “sharofati” bilan bu ichkilik uzoq vaqt mast qiluvchi hisoblanmay kelindi. Shu bois u ichkiliklar bozorini tartibga soluvchi turli qonunlar ta’siriga tushmadi, pivo ishlab chiqarish jadal rivojlandi. Keyingi olti yil mobaynida Rusiyada aholi jon boshiga pivo iste’mol qilish uch baravarga ortdi. Odamlar, ayniqsa, yoshlar, oynai jahonda tez-tez va ko‘p reklama qilinayotgan pivoni zararsiz ichimlik deb o‘ylashadi. Shifokorlar esa pivoning inson tanasiga keskin salbiy ta’sir ko‘rsatishini aniqlashdi. Afsus, bunday haqiqatlar to‘g‘risida gapirilmaydi...

Ichkilikbozlikning millat salomatligiga juda yomon ta’siri bor. Ichkilikka mukkasidan ketganlar ichmaydigan odamlardan o‘rtacha 15-20 yil kam umr ko‘rishadi. Ularning faqat to‘rtdan bir qismi 50 yoshdan ko‘proq hayot kechirishi mumkin. Bu hol mehnatga yaroqli aholi sonining keskin kamayishiga olib keladi.

Olimlar, amaliyotchi shifokorlar fikricha, ichkilikxo‘rlik jamiyatga mislsiz iztiroblar keltiradi. Vaziyat tahlili ko‘rsatishicha, bu uqubatlar aroqxo‘rning atrofidagi kishilar — eng birinchi xotini, bolalari, ota-onasi, yaqin qarindoshlari chekiga tushadi.

Rusiya Federatsiyasi Prezidenti huzuridagi davlat xizmati akademiyasi ijtimoiy tizimlarni tashkil etish kafedrasi dotsenti, tarix fanlari nomzodi D. Xalturina olib borgan tadqiqotlar natijasiga ko‘ra, mamlakatda faqat ichkilikxo‘rlik tufayli har yili 600-700 ming kishi hayotdan ko‘z yumadi. Xullas, ichkilikxo‘rlik mamlakatda ulkan ijtimoiy fojia tusini olgan.